Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Πλεονεξία

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2011

Πλεονεξία

12:16 | |

PDF

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ

(Κεφ. ιβ΄, 16 – 21)

Η παραβολή του άφρονος πλουσίου

Ομιλία π. Ιωάννου Δημητροπούλου

εις τον Ι. Ν. Αγ. Χαραλάμπους Κρύα Ιτεών Πατρών

κατά τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής Θ΄ Λουκά
20 Νοεμβρίου 2011

«Ἄφρον· ταύτη τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ·
ἅ δε ἡτοίμασας τίνι ἔσται;»

Κάποτε αγαπητοί μου αδελφοί, δύο αδέλφια ήθελαν να μοιράσουν την περιουσία που εκληρονόμησαν από τον πατέρα τους. Διαφωνούσαν όμως ως προς τη μοιρασιά διότι καθένας τους ήθελε να λάβει κάτι περισσότερο από τον άλλο. Αυτό όμως δεν θα ήταν δίκαιο. Ο ένας λοιπόν από τους δύο αδελφούς, απευθύνθηκε στο Χριστό για να επιλύσει τη διαφορά τους, πιστεύοντας με αυτόν τον τρόπο, ότι αυτός θα κέρδιζε κάτι παραπάνω. Ο Κύριος όμως ως Παντογνώστης που είναι, διέκρινε ότι και τα δύο αδέλφια τα είχε καταλάβει η αρρώστια της πλεονεξίας. Γι’ αυτό, δεν θέλησε να αναμειχθεί στο θέμα της μοιρασιάς. Άρχισε όμως να τους διδάσκει. Τους έλεγε να προσέχουν και να φυλάγονται από κάθε είδους πλεονεξίας, διότι η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα πλούτη. Τους εξηγούσε, ότι τα υλικά αγαθά δεν εξασφαλίζουν, ούτε μακροζωία, ούτε ευτυχία».

Για να γίνει όμως κατανοητός και για να τους δείξει τις κακές συνέπειες της πλεονεξίας, διηγήθηκε την παραβολή του άφρονος πλουσίου την οποία ακούσαμε και εμείς σήμερα στο ευαγγελικό ανάγνωσμα. Ας την θυμηθούμε όμως πάλι με απλά λόγια.

Κάποιου πλουσίου ανθρώπου, είπε ο Χριστός, συνέβη κάποτε να αποδώσουν πολύ μεγάλη παραγωγή τα χωράφια του. Οπότε ο πλούσιος σκεφτόταν όλη μέρα κι όλη νύκτα και έλεγε: «Τι να κάνω; Δεν έχω μέρος να συγκεντρώσω τη σοδιά μου, τα υπάρχοντά μου»! Αυτός ο προβληματισμός τον κατέτρωγε για μεγάλο χρονικό διάστημα ώσπου κάποια στιγμή του ήλθε στο μυαλό «η μεγάλη ιδέα». «Να τι θα κάνω» είπε· «θα γκρεμίσω τις παλιές μου αποθήκες και στη θέση τους θα κτίσω νέες μεγαλύτερες και ευρύχωρες, ώστε εκεί να συγκεντρώσω όλη μου τη σοδειά και όλα τα αγαθά μου. Μετά θα πω στον εαυτό μου: Τώρα έχεις πολλά αγαθά που σου αρκούν για χρόνια πολλά. Μη σκοτίζεσαι πλέον για τίποτα. Ξεκουράσου, τρώγε, πίνε και διασκέδαζε». Με αυτό το συλλογισμό, ο πλούσιος ηρέμισε. Ησύχασε. Νόμισε ότι τα σκέφτηκε και τα σχεδίασε όλα καλά. Όμως εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ακούσθηκε η φωνή του Θεού που του έλεγε: «Ἄφρον· άμυαλε· αυτή τη νύχτα θα παραδώσεις την ψυχή σου. Αυτά λοιπόν για τα οποία κοπίασες να τα συγκεντρώσεις, σε ποιόν θα ανήκουν»;

Και ο Κύριος τελειώνει την παραβολή λέγοντας συμπερασματικά ότι: Τέτοιο τέλος θα έχει κάθε άνθρωπος ο οποίος παλεύει να πλουτίσει με πρόσκαιρα, με γήϊνα πράγματα, και δεν αγωνίζεται να πλουτίσει με ουράνιους, με πνευματικούς θησαυρούς, στους οποίους αρέσκεται και ευαρεστείται ο Θεός.

Άφρονα λοιπόν αποκάλεσε ο Θεός τον πλούσιο, δηλαδή ανόητο, άμυαλο, απερίσκεπτο. Τον αποκάλεσε έτσι διότι τη στιγμή της μεγάλης ευφορίας των αγρών του, το μόνο πρόβλημα που τον απασχολεί είναι το πώς θα εξασφαλίσει, πώς θα διαφυλάξει την περιουσία του. Τίποτε άλλο δεν τον απασχολεί, παρά μόνο ο εαυτός του και το προσωπικό του συμφέρον. Αντί να είναι χαρούμενος, μέσα στις άφθονες ανέσεις του, άγχος, αγωνία, φόβος και ανησυχία τον κυριεύουν. Τα άφθονα αγαθά του, τα περισσά πλούτη του, τον έχουν κάνει να χάσει τον ύπνο του. Δεν μπορεί να κοιμηθεί και περιστρέφεται ανήσυχος πάνω στο κρεβάτι του σκεπτόμενος «τι θα κάνει», σκεπτόμενος «που θα αποθηκεύσει τα υπάρχοντά του».

Αγνοεί τους πάντες και τα πάντα. Αγνοεί αδελφούς, φίλους, συγγενείς, πτωχούς, αρρώστους, ορφανά. Μα πάνω από όλα, αγνοεί τον μεγάλο του ευεργέτη.

Ο μέγας απών θα λέγαμε από τη σκέψη του πλουσίου, από τα σχέδιά του, είναι ο Θεός.

Με ικανοποίηση αντίκρισε την ευφορία των αγρών του και νόμισε πως αυτή η ευφορία ήταν κάτι που του οφειλόταν. Νόμισε πως ήταν κάτι που του ανήκε. Και δεν είδε τίποτε άλλο! Πίσω από το θέαμα της ευφόρου χώρας, δεν αντίκρισε κανένα χέρι ευεργετικό, καμία αιτία δημιουργική!

Κι όμως! Ο Θεός παρείχε πλούσια την ευλογία Του, ώστε οι αγροί του πλουσίου να αποδώσουν όλη αυτή τη σοδειά. Ο Θεός ως δημιουργός και συντηρητής όλου του κόσμου, κατηύθυνε έτσι τις καιρικές συνθήκες, ώστε να βλαστήσουν τα φυτά και να καρποφορήσουν τα δένδρα. Άλλωστε, Εκείνος είναι ο χορηγός των αγαθών της γης. Και αυτό έρχεται και μας το υπενθυμίζει καθημερινά ο προφητάναξ Δαυίδ, στην ακολουθία του Εσπερινού, λέγοντάς μας: «Ἀνοίξαντός σου τήν χείρα τά σύμπαντα πλησθήσονται χρηστότητος». Δηλαδή, «Όταν ανοίξεις το χέρι Σου Κύριε, σκορπίζεις τόσα αγαθά, ώστε τα σύμπαντα να γεμίζουν από το πλήθος των ευεργεσιών και των δωρεών Σου». Ο άφρων πλούσιος όμως, παρόλο που βλέπει τον πλούτο της γης, αντί να υψώσει βλέμμα ευγνωμοσύνης προς τον ουρανό, προς τον Άγιο Θεό, προς τον ευεργέτη του, Τον αγνοεί τελείως. Ως αχάριστος, Τον περιφρονεί και απομακρύνει το Θεό από κοντά του, έχοντας κυριευθεί από το μεγάλο και απαίσιο πάθος της πλεονεξίας.

Εμείς αδελφοί μου, σκεφθήκαμε ποτέ τις άσχημες και φοβερές συνέπειες της πλεονεξίας; Μήπως συνεχώς κοιτάζουμε το πώς θα συλλέξουμε υλικά αγαθά, με απώτερο σκοπό να τα απολαύσουμε ολομόναχοι;

Από όσα είδαμε στη σημερινή παραβολή και από όσα παρατηρούμε στην καθημερινή μας ζωή, βεβαιωνόμαστε ότι η πλεονεξία τυραννά τον άνθρωπο και τον κάνει δυστυχισμένο. Η πλεονεξία είναι μια κατάσταση ασεβείας και απιστίας έναντι του Θεού, είναι όμως και μια κατάσταση σκληροκαρδίας έναντι των δυστυχισμένων συνανθρώπων μας.

Είναι να τους λυπάται κανείς τους ανθρώπους που έχουν υποταχθεί στο πάθος της πλεονεξίας, στο πάθος της φιλαργυρίας. Αυτοί οι άνθρωποι, όσα πλούτη, όσα χρήματα και να αποκτήσουν, όσα αξιώματα και να λάβουν, όσα σκαλοπάτια και να ανέβουν, ποτέ δεν τους αρκούν, αλλά πάντοτε θέλουν να αποκτήσουν κάτι παραπάνω. Κατά συνέπειαν λοιπόν, ποτέ δεν μπορούν να νιώσουν ικανοποίηση, ούτε μπορούν να γευτούν τις χαρές της ζωής που πλουσιοπάροχα τους παρουσιάζονται. Αντιθέτως· τρέχουν, μοχθούν, παλεύουν, αγωνιούν, ξενυχτούν, ταλαιπωρούνται, για να μπορούν να πούνε με σιγουριά στον εαυτόν τους την προκλητική φράση· «ψυχή ἔχεις πολλά ἀγαθά κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου». Αυτό ήθελε και ο Άφρων πλούσιος της παραβολής. Τόσο καιρό προβληματιζόταν και σχεδίαζε εγωϊστικά το μέλλον του το οποίο θα του εξασφάλιζε τεμπελιά, ανεμελιά και απολαύσεις. Μόνο που τα σχέδιά του, τα κατέστρωνε μόνος του με το φτωχό μυαλό του, «λογαριάζοντας χωρίς τον ξενοδόχο», όπως απλά και σοφά, λέγει η λαϊκή παροιμία. Δεν ελογάριαζε ο ταλαίπωρος στα σχέδιά του το Θεό. Τον είχε εκβάλλει διαπαντός από την σκέψη του. Εκτός του ότι ποτέ δεν σήκωσε τα μάτια στον ουρανό για να πει ένα απλό «εὐχαριστῶ» ή ένα «δόξᾳ τῷ θεῷ», είχε λησμονήσει επίμονα θα λέγαμε, την ώρα του θανάτου.

Και όμως αγαπητοί, αυτή η ώρα είναι το πιο σίγουρο, το πιο βέβαιο γεγονός. Κάποτε το σώμα μας θα το σκεπάσει η παγερή πλάκα του τάφου. Η ψυχή όμως; Τι θα γίνει η ψυχή μας; Θέλουμε να έχει την τύχη της ψυχής του άφρονος πλουσίου; Θέλουμε η ψυχή μας να κατοικήσει στον τόπο της βασάνου και της ατέλειωτης οδύνης; Είμαι σίγουρος ότι κανένας μας δεν θέλει. Όμως εκεί θα καταλήξουμε αν αδιαφορούμε για την πνευματική τροφοδοσία της ψυχής μας. Εκεί θα καταλήξουμε, αν απορροφηθούμε από τα πρόσκαιρα, τα επίγεια αγαθά, και καταποντίσουμε κάθε ιδέα για πνευματικότητα, για προσευχή, για συμμετοχή στη λατρευτική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας μας. Δεν πρέπει λοιπόν να αφήνουμε την ψυχή μας έρημη, γυμνή, ευάλωτη και εγκαταλελειμμένη.

Οφείλουμε όμως ως πραγματικοί Χριστιανοί και για τους συνανθρώπους μας να ενδιαφερόμαστε, και να τους συντρέχουμε όταν αυτοί το έχουν ανάγκη. Διότι όλοι είμαστε παιδιά ενός Πατέρα. Και Αυτός ο Πατέρας θυσιάστηκε για όλους μας, χωρίς να κάνει διακρίσεις. Εμείς λοιπόν δεν έχουμε το δικαίωμα να υποτιμούμε τους αδελφούς μας. Αντιθέτως έχουμε υποχρέωση ακόμη και από το υστέρημά μας να προσφέρουμε. Ναι αυτό το πενιχρό υστέρημα. Εξ’ άλλου ότι έχουμε δεν είναι δικό μας. Μας εδόθη ως δώρο από το Θεό, για να το αξιοποιούμε προς το συμφέρον της ψυχής μας και όχι προς ικανοποίηση του εγωϊσμού μας. Μας εδόθη όμως και για να είμαστε ευεργετικοί έναντι των αδελφών μας. Και αυτή η ευεργετικότητα θα μας καταξιώσει ως αξίους, να φέρουμε το όνομα «Χριστιανοί». Αυτό θα το καταλάβουμε καλά, όταν κατά την μέλλουσαν Κρίσιν, ακούσουμε από τον Κύριο να μας λέγει: «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων ἐμοί ἐποιήσατε» (Ματθ. κς΄, 42).

Ευλογημένοι Χριστιανοί, ας προσέξουμε ιδιαίτερα αυτό το θέμα της πλεονεξίας. Δεν είναι λεπτομέρεια. Είναι ζήτημα σοβαρότατο. Διότι όχι μόνο οι πλούσιοι, αλλά και οι πτωχότεροι μπορεί να αρρωστήσουν από το αθεράπευτο αυτό νόσημα. Ας μη τα θέλουμε όλα δικά μας. Άλλωστε η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από τα πλούτη. Εξαρτάται μόνο από την υπακοή μας στο θέλημα του Θεού και από την πιστή εφαρμογή των Θείων εντολών. Αυτό πρέπει να κυριαρχήσει μέσα μας. Να σταματήσουμε να είμαστε αχόρταγοι στις απαιτήσεις μας. Η ολιγάρκεια θα μας είναι πολύ χρήσιμη. Ειδικά στους δύσκολους καιρούς που ήδη έχουμε αρχίσει να βαδίζουμε. Και αυτή θα μας δώσει το δικαίωμα να είμαστε άνθρωποι σωστοί, άνθρωποι τίμιοι, άνθρωποι φωτεινοί, άνθρωποι ελεύθεροι από πάθη, που την ψυχή μας θα την διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού, έτοιμη για το μεγάλο προορισμό. Και ο προορισμός αδελφοί είναι Θείος και ουράνιος. Η ουράνια πατρίδα όλους μας περιμένει.

Είθε αδελφοί μου, όταν έλθει εκείνη η μακαρία στιγμή άγγελοι να παραλάβουν την ψυχή μας για να την μεταφέρουν στην πάμφωτη βασιλεία «παρά χριστῷ τῷ ἀθανάτῳ Βασιλεῖ καί θεῷ ἡμῶν».

Αμήν.