Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu


Αναζήτηση θεμάτων ιστολογίου

Κάθε Τετάρτη τελείται στο Ναό μας Ιερά Παράκληση προς την Παναγίαν την Γοργοϋπήκοον

Κάθε Τετάρτη τελείται στο Ναό μας Ιερά Παράκληση προς την Παναγίαν την Γοργοϋπήκοον
Κάντε κλικ στην εικόνα της Παναγίας για να εμφανιστεί το θέμα

Συναξάριον


Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΣ κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ο ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΕΡΝΙΤΣΗΣ κ. ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ

Χαιρετισμοί προς την Υπεραγία Θεοτόκο

Χαιρετισμοί προς την Υπεραγία Θεοτόκο
Καντε κλικ στην εικόνα της Παναγίας και διαβάστε τους

Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως

Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως
Καντε κλικ στην φωτογραφία και διαβάστε

Βοήθησε και συ να αποπερατωθεί ο Ναός του Αγίου Αντωνίου

Βοήθησε και συ να αποπερατωθεί ο Ναός του Αγίου Αντωνίου
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να ενημερωθείτε σχετικά με την πορεία των εργασιών

Φωτογραφικό λεύκωμα Ιερού Ναού

Φωτογραφικό λεύκωμα Ιερού Ναού
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Ψάχνοντας το Αρχείο

Αγία Γραφή

Αγία Γραφή
Καντε κλικ στο βιβλίο και διαβάστε

Άγιος Παναγής Μπασιάς

Άγιος Παναγής Μπασιάς
Ο Άγιος Παναγής τιμάται ιδιαιτέρως στην Ενορία μας. Στο Ναό μας φυλάσσεται τεμάχιον του χαριτοβρύτου του Λειψάνου το οποίο για μας αποτελεί ιδιαίτερη ευλογία.

Τοπική Αγιολογία

Τοπική Αγιολογία
Καντε κλικ στην εικόνα και γνωρίστε τους Αγίους μας

Πώς θα βρείτε το Ναό μας

Συμβουλές πριν από την Εξομολόγηση και τη Θεία Κοινωνία

Συμβουλές πριν από την Εξομολόγηση και τη Θεία Κοινωνία
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Πριν τον Γάμο...

Πριν τον Γάμο...
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Δυο λόγια για τη βάπτιση του παιδιού σας

Δυο λόγια για τη βάπτιση του παιδιού σας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Ασματική Ακολουθία Οσίου Πατρός Αντωνίου του Μεγάλου

Ασματική Ακολουθία Οσίου Πατρός Αντωνίου του Μεγάλου
Καντε κλικ στην εικόνα για να την κατεβάσετε

Ασματική Ακολουθία Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους

Ασματική Ακολουθία Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους
Καντε κλικ στην εικόνα για να την κατεβάσετε

Η Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου από την Ι.Μ. Ομπλού

Η Ακολουθία του Μικρού Αποδείπνου από την Ι.Μ. Ομπλού
Καντε κλικ στην εικόνα για να δείτε το Video

συνταγή για Πρόσφορο

συνταγή για Πρόσφορο
Καντε κλικ στο πρόσφορο και διαβάστε

Πότε και πώς νηστεύομε;

Πότε και πώς νηστεύομε;
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Το σημείο του Σταυρού

Το σημείο του Σταυρού
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Αρχειοθήκη ιστολογίου

Επιβλητικός ο Σταυρός, που στήθηκε στο προαύλιο του Ναού μας

«έκλαιγα γιὰ μέρες όταν είδα τὴ φωτογραφία»

«έκλαιγα γιὰ μέρες όταν είδα τὴ φωτογραφία»
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Το banner μας

Το banner μας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να δείτε σχετικές οδηγίες αντιγραφής

προβολές σελίδος

Κυνήγι ερωτήσεων στα θρησκευτικά

Κυνήγι ερωτήσεων στα θρησκευτικά
Καντε κλικ στη φωτογραφία και εξασκηθείτε

ΣΕΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΡΑ

Blog Archive

Βρες το Τηλέφωνο που ψάχνεις άμεσα

Βρες το Τηλέφωνο που ψάχνεις άμεσα
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να βρείτε αυτό που θέλετε
Από το Blogger.
English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012
Print Friendly Version of this pagePrint Get a PDF version of this webpagePDF

Μάθημα 1: Τί εἶναι οἱ τόνοι καὶ τὰ πνεύματα;

Ἔχουμε τρεῖς τόνους: τὴν ὀξεία (μὲ κλίση πρὸς τὰ δεξιά: ʹ «τό»), τὴν βαρεία (μὲ κλίση πρὸς τὰ ἀριστερά: ` «τ»), τὴν περισπωμένη (πού, ἀνάλογα μὲ τὴν γραμματοσειρά, ἄλλοτε γράφεται σὰν μουστάκι, ἄλλοτε σὰν τόξο, ἄλλοτε σὰν ὁριζόντια γραμμούλα: ῀ «τν»).
Ἔχουμε δύο πνεύματα: τὴν ψιλὴ (δεξὶ φεγγαράκι: ᾿ «δῶ») καὶ τὴν δασεία (ἀριστερὸ φεγγαράκι: ῾ «»).
Κάθε λέξη ποὺ ἀρχίζει μὲ φωνῆεν (α, ε, η, ι, ο, υ, ω) παίρνει ὁπωσδήποτε πνεῦμα στὸ φωνῆεν αὐτό: «πό, γώ, , στός, , γεία, ς».
Ἔχουμε δύο ἐξαιρέσεις στὸν κανόνα αὐτό:
  1. ὅταν ἡ λέξη ἀρχίζει μὲ δίφθογγο (αι, αυ, ει, ευ, ηυ, οι, ου) τότε τὸ πνεῦμα μπαίνει στὸ δεύτερο γράμμα τῆς διφθόγγου: «ατία, αγό, εδικά, εχή, ηξημένος, οκία, ολή». Ὅταν πάλι ἡ δίφθογγος ἔχει χωρισθεῖ τότε τὸ πνεῦμα ἐπανέρχεται στὸ πρῶτο φωνῆεν (καὶ τὰ διαλυτικὰ εἶναι περιττά): «ιτός, υλος, ιμέ».
  2. τὰ ἀριθμητικὰ δὲν παίρνουν πνεῦμα: αʹ (= 1) εʹ (= 5) ηʹ (= 8) ιʹ (= 10) οʹ (= 70) υʹ (= 400) ωʹ (= 800).
Ὅταν ἕνα γράμμα παίρνει καὶ τόνο καὶ πνεῦμα, τότε:
  • στὴν περίπτωση τῆς βαρείας ἢ τῆς ὀξείας, βάζουμε τὸ πνεῦμα ἀριστερὰ καὶ τὸν τόνο δεξιά: «ν, ψιλον, βη, δρυμα, λο, λη, ς»·
  • στὴν περίπτωση τῆς περισπωμένης βάζουμε τὸ πνεῦμα κάτω ἀπὸ τὴν περισπωμένη: «εμαι, οτος, ρα».
Στὰ πεζὰ γράμματα τὸ πνεῦμα (ἢ ὁ συνδυασμὸς τόνου καὶ πνεύματος) μπαίνει πάνω ἀπὸ τὸ γράμμα: «λα, μως, ταν». Στὰ κεφαλαῖα μπαίνει πρὶν (δηλαδὴ ἀριστερὰ) ἀπὸ τὸ γράμμα: «λα, μως, ταν».
[Ὅσον ἀφορᾶ τὰ κεφαλαῖα ἀρχικὰ φωνήεντα, σημειῶστε ὅτι ἐνῷ στὴν γραφομηχανὴ καὶ στὴν «χειροκίνητη» τυπογραφία (κάσα, λινοτυπία, μονοτυπία) ἔμπαινε πρῶτα τὸ πνεῦμα ἢ ὁ συνδυασμὸς πνεῦμα+τόνος καὶ ὕστερα τὸ φωνῆεν οὕτως ὥστε νὰ θεωροῦμε τὸ πνεῦμα ἢ τὸν συνδυασμὸ πνεῦμα+τόνος ὡς ἀνεξάρτητη ἑνότητα, στὴν πληροφορικὴ (καὶ συγκεκριμένα στὴν κωδικοσελίδα Unicode) θεωροῦμε ὅτι ἀνήκει στὸ φωνῆεν καὶ μαζὶ ἀποτελοῦν μία ἀδιάσπαστη ἑνότητα.]

Μάθημα 2: Οἱ μονοσύλλαβες λέξεις

Ἴσως τὸ πιὸ ἀσυνήθιστο γιὰ ὅσους ἔμαθαν ἑλληνικὰ στερούμενοι τοὺς τόνους καὶ τὰ πνεύματα εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι σχεδὸν ὅλες οἱ λέξεις τονίζονται, ἀκόμα καὶ οἱ μονοσύλλαβες.
Οἱ μονοσύλλαβες λέξεις ποὺ δὲν τονίζονται εἶναι οἱ ἑξῆς 14:
  1. τὰ ἄρθρα: , , οἱ·
  2. οἱ κτητικὲς ἀντωνυμίες (ποὺ ἀκολουθοῦν τὸ οὐσιαστικό): μου, σου, του, της, μας, σας, τους. Προσοχή: ὅταν εἶναι προσωπικὲς ἀντωνυμίες (καὶ μπαίνουν πρὶν τὸ ρῆμα) τονίζονται: «ὁ πατέρας μου μοῦ εἶπε», «οἱ δάσκαλοί τους τοὺς μάθαιναν», «μᾶς ἀκοῦνε τὰ παιδιά μας;»·
  3. οἱ προθέσεις ἐκ, ἐν, εἰς, ἐξ. Προσοχή: τὰ ὁμόηχα ἀριθμητικὰ ἓν (= ἕνα), εἷς (= ἕνας) καὶ ἓξ (= ἕξι) τονίζονται·
  4. ἡ σύμπτυξη κι τοῦ «καὶ»·
  5. ἡ πρόθεση ὡς (= σὰν). Προσοχή: ὁ σύνδεσμος ὣς (= ἕως, μέχρι) τονίζεται.
Ὅλες οἱ ὑπόλοιπες μονοσύλλαβες λέξεις τονίζονται.
Ἰδιαίτερη προσοχὴ θέλουν οἱ ἑξῆς πολὺ συχνὲς μονοσύλλαβες λέξεις:
  • Παίρνουν ὀξεία (ἢ βαρεία, ὅπως θὰ δοῦμε στὸ Μάθημα 4):
    • τὰ ἄρθρα τήν, τό, τόν, τούς, τίς, τά·
    • τὰ ἀναφορικὰ ποὺ («ὁ φίλος ποὺ εἶδα») καὶ πὼς («μοῦ εἶπες πὼς τὸν εἶδες»)·
    • ὁ διαζευκτικὸς σύνδεσμος , ποὺ καὶ στὸ μονοτονικὸ τονίζεται.
  • Παίρνουν περισπωμένη:
    • τὰ ἄρθρα στὴν γενικὴ καὶ στὴν δοτική: τοῦ, τῆς, τῶν, τῷ, τῇ, τοῖς, ταῖς (ἡ δοτικὴ ναὶ μὲν δὲν χρησιμοποιεῖται στὴν δημοτικὴ ἀλλὰ τὴν βρίσκουμε σὲ πολλὲς ἐκφράσεις ὅπως «Δόξα τῷ Θεῷ», «ἐν πάσῃ περιπτώσει», «ἰδίαις χερσίν», κ.λπ.)·
    • τὰ ἐρωτηματικὰ ποῦ («ποῦ μένεις;») καὶ πῶς («πῶς σοῦ φαίνεται;»), ποὺ καὶ στὸ μονοτονικὸ τονίζονται.
Ἐκτὸς αὐτῶν ἔχουμε τὶς ἑξῆς μονοσύλλαβες τονιζόμενες λέξεις:
  1. λέξεις τῆς δημοτικῆς:
    ἄν, ἄς, βγῶ, βιά, βιός, γειά, γῆ, γῆς, γιά, γιός, γκρί, δά, δέ, δέν, δή, δίς, δρῶ, δυό, δῶ, ζῶ, θά, θειά, θειός, καί, κἄν, λά, λύγξ, μά, μέ, μέν, μές, μὴ, μὴν, μί, μιά, μπὰς καί, μπέζ, μπλέ, μπρός, μπῶ, μῦς, μώβ, νά, ναί, νί, νιά, νιός, νοῦς, ντέ, ντίπ, ντό, ξί, ὄν, πά, πᾶν, πί, πιά, πιό, πλὴν, πλιά, πλιό, πλοῦς, ποιός, πρίν, πρό, πρὸ-πό, πρός, πῦρ, ρό, ρόζ, ροῦς, ρώ, σά, σάν, σβῶ, σέ, σὴς, σί, σιόρ, σόλ, στιά, σύ, σῦν, ταῦ, τί, τρεῖς, τρίς, φά, φί, φῶς, χθές, χί, χτές, ψές, ψί, κ.λπ.
    Ὅπως βλέπουμε οἱ πιὸ πολλὲς λέξεις παίρνουν ὀξεία. Στὴν λίστα αὐτὴ περισπωμένη παίρνουν κυρίως τὰ ρήματα βγῶ, δρῶ, δῶ, ζῶ, μπῶ, κ.λπ., (θὰ δοῦμε τὰ ρήματα στὸ Μάθημα 7). Ἐπίσης παίρνουν περισπωμένη κάποιες λέξεις τῆς ἀρχαίας: γῆ, γῆς, μῦς, νοῦς, πᾶν, πλοῦς, πῦρ, ροῦς, σῦν, ταῦ, τρεῖς, φῶς·
  2. ξένες λέξεις ποὺ μπῆκαν στὴν γλώσσα μας ἀπὸ τὰ ἀγγλικὰ ἢ τὰ γαλλικά:
    ἄλτ, βάλς, βάμπ, βάτ, βίπς, βόλτ, γιέν, γιότ, γκάγκ, γκέλ, γκὲστ στάρ, γκί, γκόλ, γκόλφ, γκρά, γκρὰν πρί, γκράς, γκρίλ, γκρό, γκρὸ πλάν, γκρός, γκρούμ, γκρούπ, δόν, ζέν, ζὶγκ-ζάγκ, ζούμ, κάλτ, κάρστ, κάστ, κάτς, κίλτ, κίτς, κλάμπ, κλίπ, κλόμπ, κλός, κλού, κόκ, κοὺβρ λί, κούλ, κοὺνγκ φού, κούπ, κοὺς κούς, κράκ, κράχ, κρέμ, κρέπ, κρὶς κράφτ, λάκ, λάξ, λούκ, λούξ, λούτρ, μαῖτρ, μάρς, μάτ, μάτς, μὰτς μούτς, μὶξτ γκρίλ, μίς, μόν, μόρς, μούς, μπάκ, μπάρ, μπὰς κλάς, μπέκ, μπίζ, μπίς, μπλόκ, μπλού, μπλοὺ τζίν, μπλούζ, μπόλ, μπόξ, μπόρ, μπρὰ ντὲ φέρ, μπρίκ, μπρίτζ, ντάμπλ, ντόκ, ντού, ντοὺμπλ φάς, ντούς, ντράμς, ὂπ ἂρτ, ὃρ τέξτ, πάζλ, πάλ, πάμπ, πάνκ, πάντς, πάτ, πὲ χά, πὶκ ἂπ, πὶνγκ πόνγκ, πλάζ, πλάξ, πόντς, πόπ, πὸπ ἂρτ, πούφ, πρὲς ρούμ, πρίμ, ράξ, ράπ, ρίνγκ, ρίς, ρόκ, ρὸκ ἒντ ρόλ, ρὸμπ ντὲ σάμπρ, ρούζ, σάξ, σέξ, σέρ, σέρζ, σέτ, σέφ, σίκ, σκέτς, σκί, σκόρ, σκράμπλ, σκράπ, σλίπ, σνάκ, σνὰκ μπάρ, σνάπς, σνόμπ, σόκ, σόρτ, σός, σού, σούτ, σπόρ, σπότ, σπρίντ, στάντ, στάρ, στίκ, στίλ, στόκ, στόπ, στόρ, στράς, στρές, στρέτς, στύλ, τάκτ, τάλκ, τὰμ τάμ, τὰμπλ ντότ, τάνκ, τές, τέστ, τζάζ, τζὰζ μπάντ, τζέτ, τζὲτ σέτ, τζίν, τζίπ, τζοὺκ μπόξ, τίκ, τός, τόστ, τράκ, τράμ, τράνς, τράστ, τρὲντς κότ, τρίκ, τρύκ, τσὲ τσέ, τσέκ, τσίπ, τσίφ, φάν, φάξ, φὰστ φούντ, φίλμ, φίξ, φίς, φλάς, φλὰς μπάκ, φλέρτ, φλίτ, φλός, φλού, φὸξ τρότ, φούλ, φροὺ φρού, χέρτς, χόλ, ψίτ, κ.λπ.
    Ὅλες αὐτὲς οἱ λέξεις παίρνουν ὀξεία·
  3. ἐπιφωνήματα:
    ἄχ! βάχ! βούρ! βρέ! ἔ! ἔμ! κίχ! κλάκ! μπά! μπάμ! μπούμ! μπρέ! οὔστ! οὔφ! ὄχ! ρέ! σούτ! τὶκ τάκ τσάκ! φτού! χά! ὤχ!, κ.λπ.
  4. καὶ κάποιες ἀρχαῖες λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦμε ἀκόμα σὲ διάφορες ἐκφράσεις:
    αἲξ (ἡ γίδα), βοῦς (τὸ βόδι), γὰρ (ἐπειδή), γρῦ (ἡ κραυγὴ τοῦ χοίρου: «δὲν ξέρει γρῦ»), δεῖ (πρέπει), δρῦς (βαλανιδιά), ἓν (ἕνα), ἓξ (ἕξι), εὖ (καλό), ζῆν (τὸ νὰ ζεῖ κανεὶς), θοῦ (βάλε, ἀπὸ τὴν ἔκφραση «θοῦ Κύριε φυλακὴν τῷ στόματί μου»), θρὶξ (τρίχα), θρὸς (θρόϊσμα), θροῦς (θρόϊσμα), κλεὶς (κλειδί), μνᾶ (μέτρο βάρους), ναῦς (πλοῖο), νῦν (τώρα), νὺξ (ἡ νύχτα), ὃς (ὁ ὁποῖος), οὖς (τὸ αὐτί), παῖς (τὸ παιδί), πᾶς (κάθε), ποῦς (τὸ πόδι), προῖξ (ἡ προίκα), πὺξ λὰξ (μὲ γροθιὲς καὶ κλωτσιές), σὰρξ (ἡ σάρκα), σκὼψ (ὁ γκιόνης), σῦς (ὁ χοῖρος), τὰν (ἀπὸ τὴν ἔκφραση «ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τάς»), τίς (ποιός), φεῦ (ἀλοίμονο), φθεὶρ (ἡ ψείρα), φλὲψ (ἡ φλέβα), φλὸξ (ἡ φλόγα), φρὴν (τὸ μυαλό), χεὶρ (τὸ χέρι), χθῶν (ἡ γῆ), χοῦς (τὸ χῶμα), χρῶς (τὸ χρῶμα), κ.λπ.
    Ὁ τονισμὸς αὐτῶν τῶν λέξεων εἶναι ποικίλος, γιὰ ἱστορικοὺς λόγους.


    Μάθημα 3: Ἡ δασεία


    Εἴπαμε ὅτι ὅλες οἱ λέξεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ φωνῆεν παίρνουν πνεῦμα, εἴτε στὸ φωνῆεν αὐτὸ εἴτε στὸ φωνῆεν ποὺ τὸ ἀκολουθεῖ ἂν πρόκειται γιὰ δίφθογγο.
    Ἀλλὰ ποιό ἀπὸ τὰ δύο πνεύματα;
    Δύο τινά: πρῶτον, οἱ πιὸ πολλὲς λέξεις παίρνουν ψιλή· δεύτερον, αὐτὲς ποὺ παίρνουν δασεία εἶναι μὲν ἀριθμητικὰ λιγότερες ἀλλὰ δὲν παύουν νὰ εἶναι πολὺ σημαντικὲς καὶ συχνὲς λέξεις τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.
    Γιὰ παράδειγμα, δασύνονται:
    • οἱ ἄτονες λέξεις , , οἱ, αἱ, ὡς·
    • οἱ σύνδεσμοι καὶ ἀντωνυμίες ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ ὄμικρον: ὅπου, ὅπως, ὅποτε, ὅταν, ὅτι, ὅ,τι, ὅποιος, ὅσος, κ.λπ.·
    • τὰ ἀριθμητικὰ ἕνας, ἕξι, ἑπτά, ἑκατό.
    Καὶ ἕνας ἀπαραβίαστος (τουλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ στὰ νέα ἑλληνικὰ) κανόνας: ὅλες οἱ λέξεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ ὕψιλον παίρνουν δασεία: ὕπνος, ὕλη, ὕμνος, ὕστερα, ὑγεία, κ.λπ.
    Θὰ ἀναρωτηθεῖ ἴσως ὁ ἀναγνώστης γιατί ἔχουμε τὸ ρῆμα «δασύνομαι» γιὰ τὶς λέξεις ποὺ παίρνουν δασεία, ἀλλὰ κανένα ἀντίστοιχο ρῆμα γιὰ αὐτὲς ποὺ παίρνουν ψιλή; [«ψιλίνομαι» δὲν ὑπάρχει, «ψιλιάζομαι» σημαίνει κάτι ἄλλο...] Τὸ γεγονὸς αὐτὸ φανερώνει τὴν ἀσυμμετρία ἀνάμεσα στὰ δύο πνεύματα. Ἐνῷ ἡ δασεία δηλώνει τὴν ὕπαρξη (στὴν ἀρχαιότητα) ἑνὸς γράμματος (τὸ γράμμα Η πρὶν αὐτὸ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ τὴν ἀναπαράσταση τοῦ μακροῦ Ε — π.χ. τὸ ὄνομα Ἑλένη γραφόταν ΗΕΛΕΝΕ) ἡ ψιλὴ δὲν δηλώνει τίποτε ἄλλο παρὰ... τὴν ἔλλειψη τῆς δασείας. Ἔτσι ἔχουμε λέξεις ποὺ δασύνονται, καὶ ἄλλες ποὺ δὲν δασύνονται. Γιὰ νὰ ξεχωρίζουν παρ᾿ ὅλα αὐτὰ τὰ μὴ δασυνόμενα ἀρχικὰ φωνήεντα καὶ πρὸς ἀποφυγὴ παρεξηγήσεων, ἐφευρέθηκε ἡ ψιλή.
    Μερικοὶ πολὺ γενικοὶ κανόνες ποὺ ἀφοροῦν τὴν ψιλή:
    • ἡ αὔξηση τῶν ρημάτων παίρνει ψιλή: ἔλεγα, ἔπαιρνα, ἔφερνα·
    • τὸ «ἄλφα στερητικὸ» παίρνει ψιλή: ἄμυαλος, ἄγνωστος, ἄπιαστος, ἀσυνείδητος, ...
    • οἱ σύνδεσμοι ἀνά, ἀμφί, ἀντί, ἀπό, ἐν, ἐκ/ἐξ, ἐπὶ παίρνουν ψιλὴ καὶ ἄρα καὶ ὅλες οἱ λέξεις ποὺ ἀρχίζουν ἀπὸ αὐτούς: ἀνάταση, ἀμφίδρομος, ἀντίσταση, ἀπόφαση, ἔνσταση, ἐκβολή, ἐξαγωγή, ἐπίθεση, ...
    • οἱ ξένες λέξεις καὶ τὰ ξένα ὀνόματα παίρνουν ψιλή: ἄλτ, ἀβαντάζ, ἄφτερ ἔιτ, ἀσανσέρ, κ.λπ. ἐκτὸς ἀπὸ τὴν περίπτωση ὅπου ἀρχίζουν ἀπὸ ὕψιλον: Νέα Ὑόρκη. Αὐτὰ λέει ὁ Τριανταφυλλίδης, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ παλαιότερες γραμματικὲς οἱ ἑλληνικοὶ μεταγραμματισμοὶ ξένων λέξεων καὶ ὀνομάτων παίρνουν δασεία ὅταν στὸ λατινικὸ πρωτότυπο ἀρχίζουν ἀπὸ h: ἅλτ (= halt), ὁρντέβρ (= hors d'œuvre), Ἁννόβερο (= Hannover), Ἁμβοῦργο (= Hamburg), Οὑγκό (= Hugo), κ.λπ. Βέβαια τίθεται τὸ θέμα ἀπὸ ποιάν γλώσσα μᾶς ἦρθε μία λέξη: τὸ ὄμποε π.χ. παίρνει ψιλὴ γιατὶ στὰ ἰταλικὰ δὲν παίρνει h ἀλλὰ αὐτὸ ἀποτελεῖ ἰδιαιτερότητα τῶν ἰταλικῶν ἀφοῦ ἡ λέξη oboe βγαίνει ἀπὸ τὸ γαλλικὸ hautbois (= πάνω ξύλο) τὸ ὁποῖο παίρνει h.
    Ἀλλὰ τί γίνεται μὲ τὶς ἄλλες λέξεις; Πῶς μποροῦμε νὰ ξέρουμε ἂν μία λέξη δασύνεται;
    Ὑπάρχουν δύο μέθοδοι, ποὺ δουλεύουν γιὰ περίπου 75% τῶν περιπτώσεων. Ἐὰν δὲν δουλέψουν αὐτὲς οἱ μέθοδοι τότε ἡ μόνη λύση εἶναι τὸ λεξικὸ καὶ ἡ ἀπομνημόνευση. Καὶ ὅταν λέμε λεξικὸ ἐννοοῦμε τόσο τὸ χάρτινο λεξικὸ τῶν πατεράδων καὶ τῶν παππούδων μας ὅσο καὶ τὰ διάφορα πληροφορικὰ ἐργαλεῖα (ἠ-λεξικά, ὀρθογραφικοὶ διορθωτές, Google, κ.λπ.).
    Ἂς δοῦμε τώρα τὶς δύο πρακτικὲς μεθόδους ἐξακρίβωσης τοῦ ἂν μία λέξη δασύνεται ἢ ὄχι.

    Πρώτη μέθοδος.

    Ἐὰν δὲν ξέρετε ἂν μιὰ λέξη δασύνεται, δοκιμάστε νὰ τῆς προσθέσετε κάποιο συνθετικὸ ποὺ νὰ τελειώνει μὲ π, τκ. Ἂν αὐτὸ γίνει φ, θχ ἀντίστοιχα, τότε ἡ λέξη δασύνεται. Ὀνομάζουμε μάλιστα τὰ σύμφωνα αὐτὰ «δασέα»· ἄλλωστε καὶ οἱ ξένοι ποὺ μεταγραμματίζουν τὰ ἑλληνικὰ ὡς: π→p τ→t κ→c προσθέτουν ἕνα h γιὰ τὰ ἀντίστοιχα δασέα σύμφωνα: φ→ph θ→th χ→ch.
    Μπορεῖτε π.χ. νὰ προσθέσετε ἕναν ἀπὸ τοὺς συνδέσμους ἀντί, ἀπό, ἐπί, κατά, μετά, ὑπό. Ἔτσι οἱ ἀκόλουθες λέξεις δασύνονται (προσπαθῆστε νὰ τὶς ἐντυπωθεῖτε ὀπτικά):
    ἅγιος→ καθαγιάζω
    ἁγνός→ καθαγνίζω
    αἷμα→ ἀφαίμαξη, καθαιμάσσω
    αἵρεση→ ἀφαίρεση, καθαίρεση, ὑφαίρεση
    ἁλάτι→ ἀφαλάτωση, καθαλάτωση, ὑφάλμυρος
    ἅμιλλα→ ἐφάμιλλος
    ἅπαξ→ ἐφάπαξ
    ἅπλωμα→ ἐφάπλωμα
    ἅπτομαι→ ἐφάπτομαι, καθάπτω
    ἁρμόζω→ ἐφαρμόζω
    ἕδρα→ ἐφεδρεύω, καθέδρα
    ἕκαστος→ καθέκαστα
    ἑλκύω→ καθέλκυση
    Ἕλληνας→ ἀνθέλληνας
    ἕλος→ ἀνθελονοσιακός
    ἕξη→ ἀνθεκτικός, ἐφεκτικός, καχεκτικός, μέθεξη
    ἑξῆς→ καθεξῆς
    ἑορτή→ μεθεόρτια
    ἑπόμενος→ μεθεπόμενος
    ἑρμηνεία→ μεθερμήνευση
    ἕρπω→ ὑφέρπω
    ἕση→ ἔφεση
    ἑστία→ ἐφέστιος
    εὕρεση→ ἐφεύρεση
    ἥβη→ ἐφηβεία
    ἡγεσία→ ἀφήγηση, καθηγεσία, ὑφηγεσία
    ἥλιος→ ἀφήλιο, ὑφήλιος
    ἡμέρα→ ἐφημερεύω, καθημερινός
    ἡνία→ ἀφηνιάζω
    ἡσυχία→ ἐφησυχάζω, καθησύχαση
    ἵδρυμα→ καθίδρυμα
    ἱδρώτας→ ἀνθιδρωτικός, ἀφίδρωση, ἐφιδρώνω
    ἱερός→ ἀφιερώνω, καθιέρωση
    ἵζημα→ καθίζηση
    ἱκετεύω→ καθικετεύω
    ἱκνός→ ἀφικνοῦμαι
    ἵππος→ ἀφίππευση, ἔφιππος
    ἵσταμαι→ ἀνθίσταμαι, καθίσταμαι, ὑφίσταμαι
    ὁδός→ ἀφόδευση, ἔφοδος, κάθοδος, μέθοδος
    ὁλικός→ καθολικό
    ὁμιλῶ→ καθομιλουμένη
    ὅμοιος→ ἀφομοιώνω
    ὁμολογῶ→ καθομολογία
    ὅπλο→ ἀφοπλίζω, ἐφοπλίζω
    ὁριακός→ ἐφοριακός
    ὁρίζω→ ἀφορίζω, καθορίζω
    ὅριο→ μεθοριακός
    ὁρμή→ ἀφορμή, ἐφόρμηση, μεθορμίζω
    ὅσιος→ ἀφοσιώνομαι, καθοσίωση
    ὅσο→ ἐφόσον, καθόσον
    ὅτι→ καθότι
    ὅτου→ ἀφότου
    ὑαλί→ ἀφυάλωση
    ὕβρις→ καθυβρίζω
    ὑγίεια→ ἀνθυγιεινός
    ὑγρός→ ἐφυγραίνω, καθυγραίνω
    ὕδωρ→ ἀφυδατώνω
    ὕλη→ ἀνθυλιστικός
    ὕμνος→ ἐφύμνιο
    ὑπηρέτης→ ἀφυπηρετῶ
    ὕπνος→ ἀνθυπνωτικός, ἀφυπνίζω
    ὕποπτος→ καχύποπτος
    ὑστέρημα→ καθυστερῶ
    ὡς→ καθώς
    Καὶ τώρα λέξεις ποὺ παίρνουν ψιλή:
    ἀγαπῶ→ ἀνταγαπῶ
    ἀγγελία→ ἀπαγγελία, ἐπαγγελία
    ἀγγίζω→ μεταγγίζω
    ἀγκίστρι→ ἀπαγκιστρώνομαι
    ἀγορά→ ἀνταγορεύω, ἀπαγόρευση, κατηγορῶ, ὑπαγόρευση
    ἀγοράζω→ ἀνταγοράζω
    ἄγριος→ ἀπαγριώ
    ἄγρυπνος→ ἐπαγρύπνηση
    ἀγχόνη→ ἀπαγχονίζω
    ἀγωγή→ ἀνταγωγή, ἀπαγωγή, ἐπαγωγή, μεταγωγή, ὑπαγωγή
    ἀγώνας→ ἀνταγωνίζομαι
    ἀδικῶ→ ἀνταδικῶ
    ἄθλιος→ ἀπαθλίωση
    ἄθλο→ ἔπαθλο
    αἴθριος→ ὑπαίθριος
    αἴνιγμα→ ὑπαινιγμός
    αἶνος→ ἔπαινος
    αἴσθηση→ ἐπαισθητός, ὑπαισθησία
    αἶσχος→ ἐπαίσχυντος
    αἴτηση→ ἐπαίτης
    αἰτία→ ὑπαίτιος
    ἀκοή→ ὑπακοή
    ἀκόλουθος→ ἐπακόλουθο
    ἀκόντιο→ ἐπακόντιος
    ἀκούω→ ἐπακούω
    ἄκρα→ ἔπακρο, ἀκριβῶς, ἐπακριβής
    ἀκτή→ ἐπακτή
    ἀλήθεια→ ἐπαλήθευση
    ἀλλαγή→ ἀνταλλαγή, ἀπαλλαγή, ἐπαλλαγή, μεταλλαγή, ὑπαλλαγή
    ἄλληλος→ ἐπάλληλος, ὑπάλληλος
    ἄλλος→ μέταλλο
    ἀλλότριος→ ἀπαλλοτρίωση
    ἀλοιφή→ ἀπαλοιφή, ἐπαλείφω
    ἄμα→ ἀντάμα
    ἀμοιβή→ ἀνταμοίβω, ἐπαμοίβω, ὑπαμοίβω
    ἄνδρας→ ἐπανδρώνω, ὑπανδρεία
    ἄνεμος→ ἀπάνεμος, ὑπήνεμος
    ἄνθος→ ἀπανθίζω, ἐπάνθημα
    ἄνθρακας→ ἀπανθράκωμα
    ἄνθρωπος→ ὑπάνθρωπος
    ἄνω→ ἐπάνω
    ἄξιος→ ἐπάξιος
    ἀπειλή→ ἐπαπειλητικός
    ἄργιλος→ ἐπαργιλίωση
    ἄργυρος→ ἐπάργυρος
    ἀριστερός→ ἐπαρίστερος
    ἀρκῶ→ ἐπαρκῶ
    ἄρμα→ ἔπαρμα
    ἄρση→ ἔπαρση
    ἀρχή→ ἐπαρχείο, ὕπαρξη
    ἀστυνομία→ ὑπαστυνόμος
    ἀσφάλεια→ ἀντασφάλεια
    ἄσχημος→ κακάσχημος
    αὐγή→ ἀνταύγεια, ἀπαυγάζω
    αὐλή→ ἔπαυλη
    αὔξηση→ ἐπαύξηση
    αὔριο→ ἐπαύριον
    αὐτός→ ἀπαυτώνω
    ἀφή→ ἐπαφή
    ἐγγραφή→ μετεγγραφή, ἀντέγγραφο
    ἐγγύηση→ ὑπεγγύηση
    ἔδαφος→ κατεδάφιση, ὑπέδαφος
    ἔθνος→ ἀντεθνικός
    εἰρήνη→ ἀντειρηνικός
    εἰρωνεία→ κατειρωνεύομαι
    εἴσοδος→ ἐπεισόδιο
    ἐκπαίδευση→ μετεκπαίδευση
    ἔκτυπο→ κακέκτυπο
    ἐλαύνω→ ἀπέλαση, ἐπελαύνω
    ἐλευθερία→ ἀπελευθερία
    ἔλευση→ ἐπέλευση
    ἐλπίδα→ ἀπελπισία
    ἔναντι→ ἀπέναντι
    ἐνέργεια→ ἀντενεργῶ
    ἐντρέχεια→ κακεντρέχεια
    ἔργο→ ἀπεργώ, κακεργέτης
    ἔργο→ κατεργάζομαι
    ἐρείπιο→ κατερειπώνω
    ἔρημος→ ἀπερημώνω
    ἔρχομαι→ ἀπέρχομαι, ἐπέρχομαι, κατέρχομαι, μετέρχομαι
    ἐρώτηση→ ἐπερώτηση
    ἔτος→ ἐπέτειος, ἐπετηρίδα
    εὐθεία→ ἀπευθείας, κατευθείαν
    εὐθύνη→ ὑπεύθυνος
    εὐφημία→ ἐπευφημία
    εὐχή→ ἀπευχή
    ἔχω→ ἀντέχω, ἀπέχω, ἐπέχω, κατέχω, μετέχω, ὑπέχω
    ἦχος→ ἀντήχηση, κατήχηση
    ἰατρός→ ὑπίατρος
    ἴλαρχος→ ὑπίλαρχος
    οἰκία→ κατοικία, μετοικεσία
    οἶκος→ ἐποίκηση
    ὀλισθαίνω→ κατολισθαίνω
    ὄνομα→ ἀντωνυμία, ἐπώνυμο, κακωνυμία, κατονομάζω, μετονομάζω, μετωνυμία
    ὀπή→ μέτωπο
    ὄπισθεν→ μετόπισθεν
    ὀπτική→ κατόπτευση
    ὀπτικός→ ἐποπτικός
    ὀρθός→ κατορθώνω
    οὖλο→ ἐπούλωση
    οὖρο→ κατούρημα
    οὖς→ ἐπωτίδα
    οὐσία→ ἀπουσία, μετουσιώνω
    ὄφελος→ ἐπωφελής
    ὀφθαλμός→ ἐποφθαλμιῶ
    ὀχυρό→ κατοχυρώνω
    ὄψη→ κάτοψη
    ὠδή→ ἐπωδή
    ὠόν→ ἐπώαση
    Ἡ δάσυνση τοῦ συμφώνου δὲν συμβαίνει μόνο σὲ περίπτωση σύνθεσης. Σκεφτεῖτε τὶς κατασκευὲς «κατ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο» καὶ «ἀφ᾿ ἑνὸς / ἀφ᾿ ἑτέρου». Στὴν πρώτη περίπτωση ἡ λέξη «αὐτὸ» παίρνει ψιλὴ ἀφοῦ τὸ ταῦ δὲν ἔγινε θῆτα, στὴν δεύτερη περίπτωση στὸ πὶ ἔγινε φὶ καὶ ἄρα τὰ «ἑνὸς» καὶ «ἑτέρου» δασύνονται.
    Ἂς σημειωθεῖ ὅτι ὁ κανόνας αὐτὸς ἔχει καὶ κάποιες σπάνιες «ἐξαιρέσεις», οἱ ὁποῖες οὐσιαστικὰ δὲν εἶναι ἐξαιρέσεις ἀλλὰ ἁπλῶς λάθη ποὺ ἐπικράτησαν: γράφουμε μεθαύριο καὶ ἐφέτος ἐνῶ οἱ λέξεις αὔριο καὶ ἔτος δὲν δασύνονται (ἡ ἀπόδειξη: γράφουμε ἐπίσης ἐπαύριον καὶ ἐπετηρίς). Οἱ μονοτονιστὲς δὲν παύουν νὰ ἀναφέρουν αὐτὲς τὶς «ἐξαιρέσεις» γιὰ νὰ ἀποδείξουν τὴν ἀχρηστία τοῦ κανόνα· παρ᾿ ὅλα αὐτὰ ὁ κανόνας εἶναι πολὺ χρήσιμος γιατὶ ἐφαρμόζεται σὲ ἑκατοντάδες περιπτώσεων ἐνῷ οἱ «ἐξαιρέσεις» εἶναι ἐλάχιστες.

    Δεύτερη μέθοδος.

    Ἄλλος κανόνας γιὰ δασυνόμενες λέξεις: ἐὰν παράγωγες γαλλικές, ἀγγλικὲς ἢ γερμανικὲς λέξεις ἀρχίζουν ἀπὸ h τότε ἡ λέξη δασύνεται. Μερικὰ παραδείγματα:
    Λέξεις ποὺ δασύνονται.
    ἅγιος→ hagiography, hagiology, hagiographa
    Ἅδης→ hadean, hadopelagic
    ἁδρός→ hadron, hadrosaurus
    αἷμα→ hemophilia, hemorrhage
    ἁλκυών→ halcyon, halcyonic, halcyonidae
    ἁλάτι→ halogen, haloaromatic, halobacteria, halosaur
    ἁλύσκειν→ hallucinosis, hallucinate
    ἅλως→ halo
    ἅπαξ→ hapax legomenon, hapaxes
    ἁπλός→ haplodiploid, haploid, haploidisation, haplorrhini, Haplotype
    ἁρμονία→ harmony, harmonium, harmonica, harmonisation, harmonics...
    ἁρμός→ harmotome, arm
    ἕτερος→ hetero-
    εὑρίσκω→ heuristics
    ἡγεσία→ hegemony
    ἥλιος→ helion, heliotropic, heliocentric
    ἥρωας→ heroism
    ἕλιξ→ helix, helicopter, helicity
    ἑπτά→ heptarchy, heptagon, heptameter
    ἱερός→ hierarchy, hieroglyph
    ἱστορία→ history
    ὕδωρ→ hydrodynamics, hydrolysis
    ὕπνος→ hypnotism
    ὅλος→ holistics
    ὅμοιος→ homeopathy
    ὁρίζοντας→ horizon
    ὧρα→ horoscope
    Λέξεις ποὺ παίρνουν ψιλή
    στερητικόν→ adiabatic, agnostic, ahistorical, amoral...
    ἄβαξ→ abacus, abaculus
    ἄβυσσος→ abyss, abyssal, abyssocottidae, abyssopelagic
    ἄγαλμα→ agalmatolite, agalmatophilia
    ἀγαθή→ agate, agathodaemon
    ἀγάπη→ agape, agapanthus, agapanthaceae
    ἀγγαρεία→ angary, angaria, angariate
    ἀγγεῖον→ angiosperm, angiocardiography, angiodysplasia...
    ἄγγελος→ archangel, evangelist
    ἄγκιστρον→ ancistrocladus, ancistrocactus, ancistrocheirus
    ἀγκύλος→ angle
    ἄγκυρα→ anchoring, anchorage
    ἀγκώνας→ ancona, ancon, anconal
    ἀγορά→ agoraphobia, agoranomos, agora
    ἀγρός→ agrobiology, agronomics, agrology
    ἆγχος→ αngina, anxious
    ἀγωνία→ agonize, antagonistic, agony
    ἀδάμας→ adamant, adamantine
    ἀδελφός→ adelphopoiesis, adelphous
    ἀέρας→ aerodynamics, aerofoil, aeronautics, aerobic, airplane, airship
    ἀθλητής→ athlete, athletics
    αἰθάλη→ aethalops, ethallobarbital
    αἰθέρας→ ether, ethereal
    αἴγαγρος→ aegagrus, aegagropila
    αἰγιαλός→ aegialornis, aigialosaur, aegialornithidae
    αἰγίς→ aegis
    Aἴγυπτος→ egyptology, egyptologist
    αἴλουρος→ ailurophobia, aelurodon, aeluroscalabotinae
    Aἴολος→ Aeolic, Aeolian, Aeolotropy
    αἴσθηση→ aesthetic, aesthetician, aestheticism, aesthete, aesthetics
    αἰσχύνω→ aeschynanthus, aeschynite
    αἰτία→ etiology, aetiology
    αἰχμή→ aechmophorus, aechmea
    αἰώνας→ eon
    Ἀκαδημία→ academy, academic
    ἄκανθος→ acantharea, acanthite, acanthocephala, acanthocercus...
    ἀκάρι→ acarid, acariasis, acarology
    ἀκμή→ acne, acnestis
    ἀκόλουθος→ anacoluthon, acolyte
    ἀκόνη→ aconitum, paragon
    ἀκούω→ acoustic guitar, acoustic nerve, acoustic theory, acoustics
    ἄκρον→ acrobat, acrocephalus, acrochordidae, acrochordon, acromantula, acronym, acrotomophilia
    ἀκτίνα→ actinium, actinobacteria, actinodine, actinolite...
    ἂκτωρ→ actor
    ἀλάβαστρος→ alabaster
    ἀλλαντοειδής→ allantois, allantoin
    Ἀλέξανδρος→ Alexander, alexipharmic, alexithymia, alexiteric
    ἀλεποῦ→ alopecia
    ἀλεύρι→ aleurone, aleuromancy
    ἄλγος→ -algia, arthralgia, cardialgia, cephalalgia...
    ἀλοιφή→ aliphatic, Aliphatic hydrocarbon
    ἄλκιμος→ analcite
    ἀλληγορία→ allegory
    ἄλληλος→ allelomorph, parallelogram
    ἄλλος→ allochthon, allodium, allodontidae, allogenes...
    ἀλλότροπος→ allotropy, allotropes, allotropism,
    ἄλυσσος→ alyssum, Alyssa
    ἄλφα→ alphabet, alphabetize, alphagram, alphanumeric...
    Ἀμαζών→ Amazon, Amazonomachy, Amazonite, Amazonia
    Ἀμάλθεια→ Amalthea
    ἀμάρανθος→ amaranth, amaranthaceae, amaranthoideae
    Ἀμαρυλλίς→ amaryllis, amaryllidaceae
    ἀμαύρωσις→ amaurosis, amaurophilia, amaurobiidae
    ἀμβλύς→ amblygonite, amblyopia, amblypoda
    ἄμβροτος→ ambrosia, ambrotype
    ἄμβυξ→ alembic, alembication, alembicated
    ἄμβων→ ambo
    ἄμμος→ ammoperdix, ammophila, ammotrechidae
    ἀμμωνία→ ammonia, ammoniacal
    ἀμνός→ amnion, amniotic, amniocentesis, amnioscope,
    ἀμοιβή→ amoeba, amoebic
    ἄμυλον→ amylin, amyloid, amylose, amylopectin, amylase, amyls, amylophagia, amyl
    ἀμυγδαλή→ almond
    ἀμφί→ amphipoda, amphioxus, amphiglossus
    ἀμφορέας→ amphora, ampulla
    ἀμφότερος→ amphoteric
    ἀνά→ anabolism, anachronism, anaplasia
    ἄναξ→ anax
    Ἀνδρομέδα→ Andromeda, Andromeda polifolia
    ἄνεμος→ anemometer, anemoscopy, anemoscope, anemophilous
    ἀνεμώνη→ anemone, sea-anemone
    ἀνεύρισμα→ aneurysm, microaneurysm
    ἄνδρας→ androcentrism, androgen, android, andrologist, andrology, androstephium, androsterone
    ἄνθος→ anthology, anthophyta, anthostema, anthogonium...
    ἄνθρακας→ anthrax, anthracotherium, anthracosauria, anthracosis
    ἄνθρωπος→ anthropology, anthropomorphism, anthropopathy...
    ἀντί→ antibiotic, anticyclone, antidiabetic, antihero...
    ἄντρον→ antrum
    ἄξιος→ axiological, axiology, axiology, axiom...
    ἄξων→ axis, axoneme, axoplasm, axisymmetric
    ἀόριστος→ aoristic, aorist
    ἀορτή→ aortic, aorta
    ἀπάτη→ apatite, apatosaurus
    ἀπό→ apology, apostrophe, apocrypha
    ἀράχνη→ arachnid
    ἄργιλλος→ argillite, argillaceous
    Ἄρης→ areo-, areocentric, areology, areography
    ἀρκῶ→ arc, arcade
    ἀρθρῖτις→ arthritis, osteoarthritis
    ἄρθρον→ arthropod, arthroscopy, arthropathy
    ἀριθμός→ arithmetic, logarithm
    ἄριστος→ aristocracy
    ἄρκτος→ arctic
    ἀρκτοῦρος→ arcturus, arcturis, arcturian
    ἄρτιος→ artiodactyl
    ἀρχαῖος→ archaeology, archetype
    ἀρχή→ archbishop, anarchy, archidiptera, archigram, archipelago...
    ἀρχιτέκτων→ architecture, architect
    ἄρχων→ archon, archosaur, archostemata
    ἄρωμα→ aroma, aromatic compounds
    ἀσθένεια→ asthenia, asthenopia
    ἄσθμα→ asthmatic
    Ἀσία→ Asia Minor, Asian, Asianisation, asiaphile
    ἀσπάραγος→ asparagine acid, aspartame, aspartate
    ἀσπίδα→ asp
    ἀστέρι→ asteroid, asterisk
    ἀστράγαλος→ astragalus, astragal
    ἄστρον→ astronomy, astrology, astrophysics, astronaut, astrolabe...
    ἄσυλον→ asylum
    ἀσφυξία→ asphyxiant
    ἀτμόσφαιρα→ atmosphere, atmospheric
    Ἄτλας→ atlas, Atlantic
    ἄτομο→ atomic, atomizer
    Ἀττική→ attic, atticism
    αὐθεντικός→ authentication, authentic
    αὐστηρός→ austerity
    αὐξάνω→ auxin, auxesis,
    αὐτός→ autonomy, automatic
    Ἀφροδίτη→ aphrodisiac, aphrodisia,
    ἀψίδα→ apse, apsis, apsidal, hassium, Diapsida
    ἐγκυκλοπαίδεια→ encyclopedia
    εἰκόνα→ icon, iconicity, iconoclast
    ἔτυμον→ etymology
    εὖ→ eulogy, euphoria
    ἠώς→ eocene
    ἴδιος→ idiolect, idiom, idiot, individual
    ἰχθύς→ ikhthus, ichthyology
    οἶνος→ oenomel
    ὀλίγος→ oligarchy
    ὀξύς→ oxygen
    ὄργανον→ organ, organism
    ὀρθός→ orthography, orthogonal
    ὠόν→ oocyte, oology
    Προσοχή, αὐτὸς ὁ κανόνας δὲν ἰσχύει γιὰ τὰ ἰταλικὰ (οἱ Ἰταλοὶ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Δάντη κιόλας κατάργησαν τὸ h αὐτῶν τῶν λέξεων: eroismo, euristica...).


    Μάθημα 4: Ἡ βαρεία


    Τὸ πιὸ καταδιωγμένο ἀπὸ τὰ σημάδια τοῦ τονισμοῦ εἶναι ἡ βαρεία. Ἀπὸ τὴν δεκαετία τοῦ 50 κιόλας ἔπεσε θῦμα μιᾶς ἁπλοποίησης ποὺ ἦταν πρόδρομος τῆς «μονοτονικῆς μεταρρύθμισης». Περάσαμε δηλαδὴ ἀπὸ τὸ τριτονικὸ στὸ διτονικό, γιὰ νὰ περάσουμε 30 χρόνια μετὰ καὶ στὸ μονοτονικό. Καὶ ὁ λόγος; Οἱ γραφομηχανὲς δὲν εἶχαν ἀρκετὰ πλῆκτρα γιὰ νὰ καλύψουν τὴν βαρεία καὶ τοὺς διαφόρους συνδυασμοὺς βαρείας καὶ πνεύματος...

    Ἂν διαλέξαμε νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴν βαρεία στὸ τέταρτο κιόλας μάθημα εἶναι γιὰ δύο λόγους: πρῶτον γιὰ νὰ ἀποκαταστήσουμε τὸν ἀδικοχαμένο αὐτὸν τόνο, καὶ δεύτερον γιατὶ οἱ κανόνες ποὺ τὸν διέπουν εἶναι πάρα πολὺ ἁπλοί.
    Μποροῦμε νὰ θεωρήσουμε τὴν βαρεία σὰν παραλλαγὴ τῆς ὀξείας ποὺ μπαίνει μόνο στὴ λήγουσα καὶ μόνο ὅταν δὲν ἀκολουθεῖ σημεῖο στίξης.
    Μὲ ἄλλα λόγια: ὅταν ἔχουμε μία λήγουσα καὶ ξέρουμε ὅτι δὲν παίρνει περισπωμένη, τότε ἡ ἐπιλογὴ μεταξὺ βαρείας καὶ ὀξείας ἐξαρτᾶται μόνο ἀπὸ τὴν παρουσία ἢ ὄχι τελείας, ἄνω τελείας, ἄνω-κάτω τελείας, κόμματος, θαυμαστικοῦ, ἐρωτηματικοῦ, κ.λπ. μετὰ τὴν λέξη.
    Παραδείγματα: «ὁ καλς κα σοφς γονιός, τ νέα μέτρα κα σταθμά
    Ἂς δοῦμε τώρα τὶς ἐξαιρέσεις στὸν γενικὸ αὐτὸ κανόνα:
    • ὅταν ἀκολουθεῖ ἐγκλιτικὸ βάζουμε ὀξεία ἀντὶ βαρείας: «ὁ δικός μου»·
    • ἡ λέξη τί παίρνει πάντα ὀξεία, εἴτε ἀκολουθεῖται ἀπὸ σημεῖο στίξης ἢ ὄχι: «τί εἶπες;»·
    • οἱ ἀντωνυμίες ποιός, ποιά, ποιό, παίρνουν βαρεία ὅταν εἶναι ἀναφορικὲς καὶ ὀξεία ὅταν εἶναι ἐρωτηματικές: «ποιός εἶσαι; τὸν ρώτησα ποις εἶναι»·
    • ὁ σύνδεσμος «γιατὶ» παίρνει ὀξεία ὅταν εἶναι ἐρωτηματικὸς καὶ βαρεία ὅταν εἶναι ἀναφορικός: «γιατί μὲ ρωτᾶς; σὲ ρωτάω γιατ θέλω νὰ μάθω». Στὴ δεύτερη περίπτωση μπορεῖ νὰ παρουσιασθεῖ καὶ ἡ μοναδικὴ περίπτωση βαρείας πρὶν ἀπὸ κόμμα: «γιατί μὲ ρωτᾶς; σὲ ρωτάω γιατ, ὅ,τι καὶ νὰ συνέβη, θέλω νὰ μάθω».
    • οἱ λέξεις νὰ καὶ γιὰ παίρνουν βαρεία ὅταν εἶναι ἀναφορικοὶ σύνδεσμοι καὶ ὀξεία ὅταν εἶναι δεικτικοί: «νά ὁ φίλος μου, θέλω ν σᾶς τὸν συστήσω», «γιά δὲς καιρὸ ποὺ διάλεξε... γι ποιόν καιρὸ λέει;»
    Τὰ σημεῖα στίξης ποὺ μετατρέπουν τὴν βαρεία σὲ ὀξεία εἶναι ἡ τελεία (.), ἡ ἄνω τελεία (·), τὸ κόμμα (,), ἡ ἄνω-κάτω τελεία (:), τὸ θαυμαστικὸ (!), τὸ ἐρωτηματικὸ (;).
    Ἡ βαρεία παραμένει βαρεία μπροστὰ ἀπό: ἀποσιωπητικὰ (...), παυλίτσα (-). Παραδείγματα: «τκ-τκ» «τὸν εἶδα πολ... κατσούφη».
    Ὅσο δὲ γιὰ τὰ εἰσαγωγικὰ (»), τὴν παρένθεση ()), τὴν ἀγκύλη (]), τὸ ἄγκιστρο (}), τὴν μεγάλη παῦλα (—), αὐτὰ εἶναι «ἀόρατα» γιὰ τὴν βαρεία: ἡ μετατροπή της σὲ ὀξεία ἐξαρτᾶται δηλαδὴ ἀπὸ τὸ τί ἀκολουθεῖ μετὰ τὸ σημεῖο στίξης: ἂν ἀκολουθεῖ σημεῖο στίξης ποὺ νὰ μετατρέπει τὴν βαρεία σὲ ὀξεία, τότε αὐτὴ γίνεται ὀξεία, ἂν ὄχι, παραμένει βαρεία. Παραδείγματα: «τὸ «δν» καὶ τὸ «θά».», «ὁ πρῶτος (ἐγ) καὶ ὁ δεύτερος (ἐσύ).», κ.λπ.



    Μάθημα 5: Ὁ κανόνας τῶν τριῶν συλλαβῶν

    Ὑπάρχει ἕνας ἀπαραβίαστος κανόνας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας: μόνο οἱ τρεῖς τελευταῖες συλλαβὲς μίας λέξης μποροῦν νὰ τονισθοῦν. Αὐτὸς ὁ κανόνας εἶναι τόσο βαθειὰ ριζωμένος μέσα μας ποὺ ἂν δοκιμάσουμε νὰ τονίσουμε μία λέξη πάνω ἀπὸ τὴν προπαραλήγουσα δὲν θὰ τὰ καταφέρουμε. Δοκιμᾶστε νὰ πεῖτε «ἄκαταλληλος» ἢ «ἀκάταλληλος», θὰ δεῖτε ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ τὴν συλλαβὴ ποὺ φέρει τόνο, ἄθελά σας θὰ τονίσετε καὶ τὴν προπαραλήγουσα καὶ θὰ ἀκουσθεῖ κάτι σὰν «ἄκατάλληλος».
    Ἡ περισπωμένη (ἢ ὀξυβαρεία) ὅταν ἐφευρέθηκε σήμαινε ὅτι πάνω στὴν ἴδια συλλαβὴ ἔχουμε καὶ ὀξεία καὶ βαρεία. Γιὰ νὰ γίνει αὐτὸ ἡ συλλαβὴ ἔπρεπε νὰ ἔχει διπλὸ μῆκος, δηλαδὴ νὰ μετράει γιὰ δύο.
    Ἂν ὅμως βάλουμε περισπωμένη στὴν προπαραλήγουσα σημαίνει ὅτι ἡ συλλαβὴ αὐτὴ μετράει γιὰ δύο καὶ ἄρα ἡ ὀξεία τῆς ὀξυβαρείας οὐσιαστικὰ μπαίνει στὴν τέταρτη συλλαβὴ ἀπὸ τὸ τέλος (ἂν ὄχι πέμπτη ἢ ἕκτη ἀνάλογα μὲ τὸ ἂν ἡ παραλήγουσα καὶ ἡ λήγουσα μετρᾶνε κι αὐτὲς γιὰ δύο). Αὐτὸ ὅμως δὲν γίνεται καὶ ἄρα ἡ προπαραλήγουσα μπορεῖ νὰ πάρει μόνο ὀξεία.
    Ἂς περάσουμε τώρα στὰ ἐγκλιτικά. Πρόκειται γιὰ λέξεις ποὺ οὐσιαστικὰ τὶς κολλᾶμε (φωνητικὰ καὶ νοηματικὰ) στὴ λέξη ποὺ προηγεῖται: «ὁ δικός μου» προφέρεται σὰν «ὁ δικόσμου» (καὶ μάλιστα ὁρισμένοι κατὰ καιροὺς πρότειναν νὰ γράφονται ἔτσι κολλημένα, ἢ ἔστω μὲ μιὰ παυλίτσα: «ὁ δικός-μου»).
    Τί γίνεται τώρα ὅταν ἡ λέξη τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα: «ὁ ἄνθρωπος» καὶ θέλουμε νὰ τῆς κολλήσουμε ἐγκλιτικό; Ἂν προφέρουμε «ὁ ἄνθρωποσμου» τότε εἶναι σὰν νὰ τονίζουμε τὴν τέταρτη συλλαβὴ ἀπὸ τὸ τέλος, καὶ αὐτὸ δὲν γίνεται. Ἡ λύση: τονίζουμε διπλὰ τὴν λέξη, πρῶτα ἐκεῖ ποὺ τονίζεται οὕτως ἢ ἄλλως καὶ ἔπειτα στὴ λήγουσα: «ὁ ἄνθρωπός μου».
    Ὁ δεύτερος τόνος εἶναι ἀναγκαστικὰ ὀξεία γιατὶ ἀπὸ φωνητικῆς πλευρᾶς εἶναι σὰν νὰ εἶναι στὴν παραλήγουσα καὶ ἡ παραλήγουσα δὲν παίρνει ποτὲ βαρεία ὅπως εἴδαμε στὸ Μάθημα 4. Ἔτσι ὅταν ἀνεβαίνει ὁ τόνος ἑνὸς ἐγκλιτικοῦ τότε γίνεται πάντα ὀξεία παρ᾿ ὅλο ποὺ εἶναι στὴ λήγουσα καὶ δὲν ἀκολουθεῖ σημεῖο στίξης: «ὁ ἀδελφός μου», «ὁ ἀδελφς μοῦ εἶπε».
    Στὸ μάθημα λοιπὸν αὐτὸ ἂς συγκρατήσουμε τοὺς ἑξῆς δύο βασικοὺς κανόνες:
    • ὅταν τονίζεται ἡ προπαραλήγουσα παίρνει πάντα ὀξεία·
    • ὅταν ἀνεβαίνει ὁ τόνος ἑνὸς ἐγκλιτικοῦ γίνεται ὀξεία





      Μάθημα 6: Μακρὸν πρὸ μακροῦ, μακρὸν πρὸ βραχέος

      Φτάνουμε μὲ αὐτὸ τὸ μάθημα στοὺς πιὸ σημαντικοὺς κανόνες τονισμοῦ. Γιὰ νὰ καταλάβουμε ὅμως πῶς λειτουργοῦν πρέπει νὰ μιλήσουμε πρῶτα γιὰ τὸ μῆκος τῶν συλλαβῶν.
      Ὅπως στὶς περισσότερες γλῶσσες τοῦ κόσμου ἔτσι καὶ τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ εἶχαν δύο μήκη συλλαβῶν: τὶς μακρὲς καὶ τὶς βραχεῖες. Συγκρίνετε π.χ. στὰ ἀγγλικὰ τὶς λέξεις sheep (πρόβατο) καὶ ship (πλοῖο) ἢ στὰ γερμανικὰ τὶς λέξεις Miete (νοῖκι) καὶ Mitte (μέση), ἔτσι διέφεραν στὰ ἀρχαῖα τὸ «ρα» καὶ τὸ «ρα» (= δές).
      Στὴν ἀρχὴ τὰ ἴδια γράμματα Α Ε Ι Ο Υ συμβολίζανε καὶ τὰ μακρὰ καὶ τὰ βραχέα φωνήεντα. Ἀργότερα ἄρχισαν να χρησιμοποιοῦνται δύο νέα γράμματα: τὸ Η (ποὺ πρὶν συμβόλιζε τὴν δασεία) γιὰ τὸ μακρὸ Ε καὶ τὸ Ω γιὰ τὸ μακρὸ Ο. Μὲ ἄλλα λόγια τὸ Η προφερόταν ΕΕ καὶ τὸ Ο, ΟΟ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ σήμερα θεωροῦμε ὅτι τὰ γράμματα ε καὶ ο εἶναι πάντα βραχέα καὶ τὰ γράμματα η καὶ ω πάντα μακρά, παρ᾿ ὅλο ποὺ αὐτὸ δὲν διαφαίνεται στὴν προφορά.
      Ἐπίσης οἱ δίφθογγοι εἶναι πάντα μακρές, μὲ μία ἐξαίρεση: ὅταν οἱ δίφθογγοι οι και αι βρίσκονται στὴ λήγουσα καὶ δὲν ἀκολουθεῖ σύμφωνο, τότε εἶναι βραχεῖες. Παράδειγμα: πρῶτοι ἀλλὰ ἐν πρώτοις, καλεῖται ἀλλὰ χείραις..
      Τί γίνεται ὅμως μὲ τὰ γράμματα α, ι, υ; Ὅπως μποροῦν νὰ εἶναι καὶ μακρὰ καὶ βραχέα, τὰ λέμε δίχρονα. Ὅπως θὰ δοῦμε σὲ αὐτὸ τὸ μάθημα, ὅλη ἡ δυσκολία τοῦ τονισμοῦ ἔγκειται στὸ νὰ ξέρουμε τὸ μῆκος τῶν συλλαβῶν μιᾶς λέξης, καὶ δὴ τὸ μῆκος τῶν συλλαβῶν μὲ δίχρονα φωνήεντα.
      Ἔχουμε τοὺς ἑξῆς θεμελιώδεις κανόνες:

      1. ἡ βραχεία συλλαβὴ παίρνει μόνο ὀξεία (ἢ βαρεία): ἔλα, ὅμως, αὐτό, καλέ, αὐτοί, αἱ ποιναί (στὶς δύο τελευταῖες λέξεις οἱ λήγουσες εἶναι βραχεῖες ἐπειδὴ περιέχουν τὶς δίφθογγους οι καὶ αι καὶ δὲν ἀκολουθεῖ σύμφωνο)·
      2. ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρὰ, ἡ παραλήγουσα παίρνει μόνο ὀξεία: πάλη, δίνω, φίλου·
      3. ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι βραχεία καὶ ἡ παραλήγουσα μακρὰ τότε ἡ παραλήγουσα περισπᾶται: πρῶτος, μῆλο, φροῦτο, σῶσε, πῆγε, σοῦπες, τοῦτοι, δονεῖται.
      Οἱ κανόνες αὐτοὶ εἶναι βασικότατοι καὶ πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ τοὺς ἀποστηθίσετε. Ἡ γενιά τῶν σημερινῶν 45άρηδων καὶ ἄνω, ποὺ τοὺς μάθαμε ἀκόμα στὸ σχολεῖο καὶ ποὺ δὲν εἴχαμε τὴν φοβία τῆς καθαρεύουσας ποὺ ἐπικρατεῖ σήμερα, λέγαμε τὸν ἑξῆς τυφλοσούρτη γιὰ νὰ τοὺς θυμόμαστε: μακρὸν πρὸ βραχέος περισπᾶται, μακρὸν πρὸ μακροῦ ὀξύνεται, ἐξ οὗ καὶ ὁ τίτλος αὐτοῦ τοῦ μαθήματος.
      Ὑπάρχουν κάποιες ἐξαιρέσεις: οὔτε, μήτε, ὥστε, εἴτε, κ.λπ., λέξεις δηλαδὴ ποὺ παίρνουν ὀξεία ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ παίρνουν περισπωμένη (ἀφοῦ ἡ λήγουσα εἶναι βραχεία καὶ ἡ παραλήγουσα μακρά). Σὲ τί διαφέρουν τὸ ὥστε (ποὺ παίρνει ὀξεία) καὶ τὸ δῶστε (ποὺ παίρνει περισπωμένη σύμφωνα μὲ τὸν κανόνα); Ἡ διαφορὰ εἶναι ἐτυμολογικῆς φύσεως. Οἱ λέξεις οὔτε, μήτε, ὥστε, κ.λπ. προέρχονται ἀπὸ προθέσεις οὔ, μή, ὥς, εἴ, κ.λπ. στὶς ὁποῖες προστέθηκε τὸ ἐγκλιτικὸ μόριο τέ. Συμβαίνει δηλαδὴ ὅτι εἴδαμε στὸ προηγούμενο κεφάλαιο μὲ τὰ ἐγκλιτικά: σὲ πρῶτο στάδιο ὁ τόνος τοῦ τὲ μεταφέρθηκε στὴν προηγούμενη λέξη καὶ ἔγιναν: «οὔ τε», «μή τε», «ὥς τε», «εἴ τε», κ.λπ. Μετὰ ἑνώθηκαν οἱ δύο λέξεις χωρὶς βέβαια νὰ ἀλλάξει ὁ τόνος, καὶ ἔτσι παρέμεινε ἡ ὀξεία. Ἐνῷ στὴ περίπτωση τοῦ ρήματος δῶστε πρόκειται γιὰ μία καὶ ἀδιάσπαστη λέξη καὶ ἄρα ἰσχύει φυσικότατα ὁ κανόνας «μακρὸν πρὸ βραχέος περισπᾶται».
      Ἕνας τελευταῖος κανόνας: ὑπάρχει μία περίπτωση ὅπου ξέρουμε μὲ σιγουριὰ ὅτι μία συλλαβὴ μὲ δίχρονο φωνῆεν εἶναι βραχεία: εἶναι ἡ περίπτωση ὅπου τὸ φωνῆεν ἀκολουθεῖται ἢ ἀπὸ δύο τουλάχιστον σύμφωνα ἢ ἀπὸ ζ, ξ, ἢ ψ (τὰ ὁποῖα μποροῦν ἐπίσης νὰ θεωρηθοῦν σὰν διπλά: ζ = δ + σ, ξ = κ + σ, ψ = π + σ). Ὅσο παράδοξο καὶ ἂν φαίνεται, λέμε τότε ὅτι ἡ συλλαβὴ εἶναι θέσει μακρά (ἐνῷ ξέρουμε ὅτι εἶναι βραχεία...). Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ποτὲ δὲν μπαίνει περισπωμένη σὲ δίχρονο φωνῆεν ποὺ ἀκολουθεῖται ἀπὸ δύο σύμφωνα ἢ ἀπὸ ζ/ξ/ψ.
      Ὁ κανόνας αὐτὸς τηρεῖται καὶ στὶς ξένες γλῶσσες: π.χ. στὰ γερμανικὰ ἡ λέξη Hüte (καπέλλα) προφέρεται μὲ μακρὸ ü ἐνῷ ἡ λέξη Hütte (καλύβα) μὲ βραχὺ ü: μόνη διαφορὰ μεταξύ τους τὸ γεγονὸς ὅτι στὴν δεύτερη τὸ φωνῆεν ἀκολουθεῖται ἀπὸ διπλὸ σύμφωνο.

      Ἀνακεφαλαίωση

      Μποροῦμε νὰ ποῦμε συνοπτικὰ ὅτι ἔχουμε τοὺς ἑξῆς κανόνες ποὺ εἶναι ἀνεξάρτητοι τοῦ γραμματικοῦ τύπου τῆς λέξης καὶ ἐφαρμόζονται μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια:

      1. ὅσον ἀφορᾶ τὸ μῆκος τῶν συλλαβῶν:
        • εἶναι σίγουρα βραχεία μιὰ συλλαβὴ:
          1. ποὺ ἔχει ὡς φωνῆεν εο,
          2. ποὺ ἔχει ὁποιοδήποτε φωνῆεν καὶ ἀκολουθεῖται ἀπὸ διπλὸ σύμφωνο ἢ ζ/ξ/ψ,
          3. ποὺ εἶναι λήγουσα μὲ δίφθογγο οιαι χωρὶς νὰ ἀκολουθεῖ σύμφωνο·
        • εἶναι σίγουρα μακρὰ μιὰ συλλαβή:
          1. ποὺ ἔχει ὡς φωνῆεν ηω,
          2. ποὺ περιέχει δίφθογγο (καὶ δὲν ὑπάγεται στὴν παραπάνω περίπτωση)·
        • σὲ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις, μιὰ συλλαβὴ μπορεῖ νὰ εἶναι μακρὰ ἢ βραχεία.
      2. ὅσον ἀφορᾶ τὸν τονισμό:
        • ἡ προπαραλήγουσα παίρνει πάντα ὀξεία·
        • ἡ βραχεία παραλήγουσα παίρνει ὀξεία·
        • ἡ μακρὰ παραλήγουσα παίρνει:
          1. ὀξεία ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρά,
          2. περισπωμένη ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι βραχεία·
        • ἡ βραχεία λήγουσα παίρνει ὀξεία (ἢ βαρεία, ὅρα Μάθημα 4)·
        • ἡ μακρὰ λήγουσα μπορεῖ νὰ πάρει ὁτιδήποτε.
      Στὰ ἑπόμενα μαθήματα θὰ ἐξετάσουμε, ἀνάλογα μὲ τὸν γραμματικὸ τύπο:

      • πότε μία συλλαβὴ μὲ δίχρονο φωνῆεν εἶναι μακρὰ ἢ βραχεία·
      • τί τόνο παίρνει μία μακρὰ λήγουσα.

         

        Μάθημα 7: Ἡ λήγουσα τῶν ρημάτων

        Στὰ ἑπόμενα μαθήματα θὰ ἀσχοληθοῦμε λοιπὸν μὲ τὸ μῆκος τῶν διχρόνων φωνηέντων σὲ λήγουσα παραλήγουσα καὶ μὲ τὸν τόνο ποὺ παίρνει ἡ μακρὰ λήγουσα. Ἡ πρώτη περίπτωση ποὺ θὰ ἐξετάσουμε εἶναι ἡ λήγουσα τῶν ρημάτων.
        Ὁ γενικὸς κανόνας εἶναι: ὅταν ἕνα ρῆμα τονίζεται στὴ λήγουσα παίρνει περισπωμένη:
        ἀγαπῶ
        ἀγαπᾶς
        ἀγαπᾶ
        ἀγαπᾶμε(στὸ ἑπόμενο μάθημα)
        ἀγαπᾶτε(στὸ ἑπόμενο μάθημα)
        ἀγαποῦν


        ποθῶ
        ποθεῖς
        ποθεῖ
        ποθοῦμε(μακρὸν πρὸ βραχέος)
        ποθεῖτε(μακρὸν πρὸ βραχέος)
        ποθοῦν


        νὰ δῶ
        νὰ δεῖς
        νὰ δεῖ
        νὰ δοῦμε(μακρὸν πρὸ βραχέος)
        νὰ δεῖτε(μακρὸν πρὸ βραχέος)
        νὰ δοῦν


        φοβοῦ(«φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας»)
        θοῦ(«θοῦ Κύριε φυλακὴν τῷ στόματί μου»)
        εἰπεῖν(«φερ᾿ εἰπεῖν»)
        Ὅπως βλέπουμε οἱ περιπτώσεις ὅπου ἕνα τῆμα τονίζεται στὴ λήγουσα περιορίζονται στὰ ρήματα τῆς δεύτερης συζυγίας, στὰ τρία πρόσωπα τοῦ ἑνικοῦ καὶ στὸ τρίτο πρόσωπο τοῦ πληθυντικοῦ. Καὶ σὲ ὁρισμένες προστακτικὲς ἢ σὲ ἀπαρέμφατα τῆς ἀρχαίας ἢ τῆς καθαρεύουσας ποὺ ἔχουν παραμείνει σὲ ἐκφράσεις.

        Μάθημα 8: Ἡ παραλήγουσα τῶν ρημάτων

        Ἐνῷ στὸ προηγούμενο μάθημα ἐξετάσαμε τὴν περίπτωση τῆς λήγουσας τῶν ρημάτων καὶ ὁ κανόνας ἦταν πολὺ ἁπλός: ἡ λήγουσα τῶν ρημάτων, ὅταν τονίζεται παίρνει πάντα περισπωμένη. Στὴ περίπτωση τῆς παραλήγουσας ἡ κατάσταση εἶναι πιὸ πολύπλοκη. Ὁ Τριανταφυλλίδης μᾶς δίνει τοὺς τέσσερις ἑξῆς κανόνες ποὺ καλύπτουν τελείως τὶς ἀνάγκες τῶν ρημάτων:
        1. ὅταν ἔχουμε ι καὶ υ στὴν παραλήγουσα, τότε αὐτὰ εἶναι βραχέα : μὲ ἄλλα λόγια, ἕνα ρήμα ποὺ τονίζεται στὴ παραλήγουσα σὲ μιὰ συλλαβὴ μὲ ἰῶτα ἢ ὕψιλον παίρνει ὁπωσδήποτε ὀξεία: δίνε, ρίξε, φύγε, λύσε, κ.λπ. (στὰ παραδείγματά μας χρησιμοποιοῦμε ἔψιλον στὴ λήγουσα γιὰ νὰ δείξουμε ὅτι ὁ κανόνας «μακρὸν πρὸ βραχέος περισπᾶται» δὲν ἐφαρμόζεται)·
        2. ὅταν ἔχουμε (ἄτονο) α στὴ λήγουσα τῆς ὁριστικῆς, τότε αὐτὸ εἶναι βραχύ: πότε ἔχουμε α στὴ λήγουσα; μόνο στὸν παρατατικὸ (πῆγα, ἦρθαν
        3. ὅταν ἔχουμε (ἄτονο) α στὴ λήγουσα τῆς προστακτικῆς, τότε αὐτὸ εἶναι μακρό: πήδα, ρώτα, κοίτα, βούτα·
        4. στὶς καταλήξεις -ᾶμαι, -ᾶσαι, -ᾶται, -ᾶμε, -ᾶτε, -ᾶνε τῆς ὁριστικῆς, τὸ α τῆς παραλήγουσας εἶναι μακρό, σὲ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις εἶναι βραχύ. Δηλαδὴ ἂν ἐξαιρέσουμε αὐτὲς τὶς 6 περιπτώσεις, τὸ α τῆς παραλήγουσας εἶναι πάντα βραχὺ καὶ παίρνει ὀξεία.
        Ἂν πάρουμε ἀπὸ ἕνα παράδειγμα ρήματος κάθε συζυγίας (στὴν ἐνεργητικὴ καὶ στὴν παθητικὴ φωνὴ) βλέπουμε ὅτι ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ περιπτώσεις καλύπτονται ἤδη ἀπὸ τοὺς κανόνες τῶν προηγουμένων μαθημάτων καὶ τοὺς κανόνες ποὺ μόλις μάθαμε:
        Πρώτη συζυγία
        Ἐνεστῶταςγράφωἂν ἡ παραλήγουσα εἶναι βραχεία τότε ὀξύνεται οὕτως ἢ ἄλλως (Μάθημα 6), ἂν εἶναι μακρὰ τότε ὀξύνεται γιατὶ ἡ λήγουσα εἶναι μακρὰ (Μάθημα 6)

        γράφειςμακρὸν πρὸ μακροῦ

        γράφειτὸ ἴδιο

        γράφουμεπροπαραλήγουσα (Μάθημα 5)

        γράφετετὸ ἴδιο

        γράφουνμακρὸν πρὸ μακροῦ



        Παρατατικὸςἔγραφαπροπαραλήγουσα

        ἔγραφεςτὸ ἴδιο

        ἔγραφετὸ ἴδιο

        γράφαμετὸ ἴδιο

        γράφατετὸ ἴδιο

        ἔγραφαντὸ ἴδιο



        Μέλλωνθὰ γράψωμακρὸν πρὸ μακροῦ

        θὰ γράψειςτὸ ἴδιο

        θὰ γράψειτὸ ἴδιο

        θὰ γράψουμεπροπαραλήγουσα

        θὰ γράψετετὸ ἴδιο

        θὰ γράψουνμακρὸν πρὸ μακροῦ



        Ἀόριστοςἔγραψαπροπαραλήγουσα

        ἔγραψεςτὸ ἴδιο

        ἔγραψετὸ ἴδιο

        γράψαμετὸ ἴδιο

        γράψατετὸ ἴδιο

        ἔγραψαντὸ ἴδιο



        Παρακείμενος, κ.λπ.ἔχω/εἶχα γράψειμακρὸν πρὸ μακροῦ



        Προστακτικὴγράψεκανόνας 4 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος

        γράψτετὸ ἴδιο



        Ἐνεστῶταςγράφομαιπροπαραλήγουσα

        γράφεσαιτὸ ἴδιο

        γράφεταιτὸ ἴδιο

        γραφόμαστετὸ ἴδιο

        γράφεστετὸ ἴδιο

        γράφονταιτὸ ἴδιο



        Παρατατικὸςγραφόμουντὸ ο εἶναι βραχὺ

        γραφόσουντὸ ἴδιο

        γραφόταντὸ ἴδιο

        γραφόμαστανπροπαραλήγουσα

        γραφόσασταντὸ ἴδιο

        γράφονταντὸ ἴδιο



        Μέλλωνθὰ γραφτῶλήγουσα τοῦ ρήματος (Μάθημα 7)

        θὰ γραφτεῖςτὸ ἴδιο

        θὰ γραφτεῖτὸ ἴδιο

        θὰ γραφτοῦμεμακρὸν πρὸ βραχέος

        θὰ γραφτεῖτεμακρὸν πρὸ βραχέος

        θὰ γραφτοῦνλήγουσα τοῦ ρήματος



        Ἀόριστοςγράφτηκαπροπαραλήγουσα

        γράφτηκεςτὸ ἴδιο

        γράφτηκετὸ ἴδιο

        γραφτήκαμετὸ ἴδιο

        γραφτήκατετὸ ἴδιο

        γράφτηκαντὸ ἴδιο



        Παρακείμενος, κ.λπ.ἔχω/εἶχα γραφτεῖλήγουσα τοῦ ρήματος (Μάθημα 7)



        Προστακτικὴγράψουλήγουσα μακρὰ

        γραφτεῖτεμακρὸν πρὸ βραχέος
        Δεύτερη συζυγία
        Ἐνεστῶταςἀγαπῶπερισπωμένη στὴ λήγουσα τοῦ ρήματος ποὺ τονίζεται: Μάθημα 7

        ἀγαπᾶςτὸ ἴδιο

        ἀγαπάειλήγουσα μακρὰ

        ἀγαπᾶμεκανόνας 4 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος

        ἀγαπᾶτετὸ ἴδιο

        ἀγαποῦνπερισπωμένη στὴ λήγουσα τοῦ ρήματος



        Παρατατικὸςἀγαποῦσακανόνας 2 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος: λήγουσα βραχεία, καὶ ἄρα μακρὸν πρὸ βραχέος

        ἀγαποῦσεςμακρὸν πρὸ βραχέος (Μάθημα 6)

        ἀγαποῦσετὸ ἴδιο

        ἀγαπούσαμεπροπαραλήγουσα

        ἀγαπούσατετὸ ἴδιο

        ἀγαποῦσανκανόνας 2 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος



        Μέλλωνθὰ ἀγαπήσωμακρὸν πρὸ μακροῦ

        θὰ ἀγαπήσειςτὸ ἴδιο

        θὰ ἀγαπήσειτὸ ἴδιο

        θὰ ἀγαπήσουμεπροπαραλήγουσα

        θὰ ἀγαπήσετετὸ ἴδιο

        θὰ ἀγαπήσουνμακρὸν πρὸ μακροῦ



        Ἀόριστοςἀγάπησαπροπαραλήγουσα

        ἀγάπησεςτὸ ἴδιο

        ἀγάπησετὸ ἴδιο

        ἀγαπήσαμετὸ ἴδιο

        ἀγαπήσατετὸ ἴδιο

        ἀγάπησαντὸ ἴδιο



        Παρακείμενος, κ.λπ.ἔχω/εἶχα ἀγαπήσειμακρὸν πρὸ μακροῦ



        Προστακτικὴἀγάπακανόνας 3 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος: λήγουσα μακρὰ καὶ ἄρα ὀξεία ὅποιο μῆκος καὶ νὰ ἔχει ἡ παραλήγουσα

        ἀγαπῆστεμακρὸν πρὸ βραχέος



        Ἐνεστῶταςθυμᾶμαικανόνας 4 αὐτοῦ τοῦ μαθήματος

        θυμᾶσαιτὸ ἴδιο

        θυμᾶταιτὸ ἴδιο

        θυμόμαστεπροπαραλήγουσα

        θυμόσαστετὸ ἴδιο

        θυμοῦνταιμακρὸν πρὸ βραχέος (τὸ αι εἶναι βραχὺ στὴ λήγουσα ὅταν δὲν ἀκολουθεῖ ἄλλο γράμμα, Μάθημα 6)



        Παρατατικὸςθυμόμουντὸ ο εἶναι βραχὺ

        θυμόσουντὸ ἴδιο

        θυμόταντὸ ἴδιο

        θυμόμαστανπροπαραλήγουσα

        θυμόσασταντὸ ἴδιο

        θυμόνταντὸ ο εἶναι βραχὺ



        Μέλλωνθὰ θυμηθῶλήγουσα τοῦ ρήματος (Μάθημα 7)

        θὰ θυμηθεῖςτὸ ἴδιο

        θὰ θυμηθεῖτὸ ἴδιο

        θὰ θυμηθοῦμεμακρὸν πρὸ βραχέος

        θὰ θυμηθεῖτεμακρὸν πρὸ βραχέος

        θὰ θυμηθοῦνλήγουσα τοῦ ρήματος



        Ἀόριστοςθυμήθηκαπροπαραλήγουσα

        θυμήθηκεςτὸ ἴδιο

        θυμήθηκετὸ ἴδιο

        θυμηθήκαμετὸ ἴδιο

        θυμηθήκατετὸ ἴδιο

        θυμήθηκαντὸ ἴδιο



        Παρακείμενος, κ.λπ.ἔχω/εἶχα θυμηθεῖλήγουσα τοῦ ρήματος (Μάθημα 7)



        Προστακτικὴθυμήσουμακρὸν πρὸ μακροῦ

        θυμηθεῖτεμακρὸν πρὸ βραχέος
        Ὅπως βλέπουμε, στὸ σύστημα αὐτὸ τοῦ Τριανταφυλλίδη ὁ τονισμὸς τῶν ρημάτων τῆς δημοτικῆς καθορίζεται τελείως ἀπὸ τοὺς κανόνες ποὺ μάθαμε ὣς τώρα.

         

        Μάθημα 9: Ἡ λήγουσα τῶν οὐσιαστικῶν, ἐπιθέτων καὶ ἐπιρρημάτων

        Στὰ δύο προηγούμενα μαθήματα ἐξετάσαμε τὸν τονισμὸ τῶν ρημάτων καὶ εἴδαμε ὅλες τὶς περιπτώσεις ποὺ μποροῦν νὰ προκύψουν. Στὸ μάθημα αὐτὸ καὶ στὸ ἑπόμενο, καὶ τελευταῖο, θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὰ ἄλλα μέρη τοῦ λόγου: τὰ οὐσιαστικά, τὰ ἐπίθετα, τὰ ἐπιρρήματα.
        Ἄλλη μιὰ φορά, στὴν περίπτωση τῆς λήγουσας ὁ κανόνας εἶναι πολὺ ἁπλός: τὰ οὐσιαστικὰ καὶ τὰ ἐπίθετα, ὅταν τονίζονται στὴν λήγουσα παίρνουν ὀξεία σὲ ὅλες τὶς πτώσεις ἐκτὸς ἀπὸ τὴν γενικὴ καὶ τὴν δοτικὴ (τοῦ ἑνικοῦ καὶ τοῦ πληθυντικοῦ) ποὺ παίρνουν πάντα περισπωμένη:
        Ὀνομαστικὴὁ καλὸς ἰατρὸςοἱ καλοὶ ἰατροὶ
        Γενικὴτοῦ καλοῦ ἰατροῦτῶν καλῶν ἰατρῶν
        (Δοτικὴ)(τῷ καλ ἰατρ)(τοῖς καλοῖς ἰατροῖς)
        Αἰτιατικὴτὸν καλὸ ἰατρὸτοὺς καλοὺς ἰατροὺς
        Κλητικὴὦ καλὲ ἰατρὲὦ καλοὶ ἰατροὶ

        Ὀνομαστικὴὁ ἐπιμελὴς μαθητὴςοἱ ἐπιμελεῖς μαθητὲς
        Γενικὴτοῦ ἐπιμελοῦς μαθηττῶν ἐπιμελῶν μαθητῶν
        (Δοτικὴ)(τῷ ἐπιμελεῖ μαθητ)(τοῖς ἐπιμελέσι μαθητέσι)
        Αἰτιατικὴτὸν ἐπιμελὴ μαθητὴτοὺς ἐπιμελεῖς μαθητὲς
        Κλητικὴὦ ἐπιμελὴ μαθητὴὦ ἐπιμελεῖς μαθητὲς

        Ὀνομαστικὴἡ πικρὴ χαρὰοἱ πικρὲς χαρὲς
        Γενικὴτῆς πικρῆς χαρᾶςτῶν πικρῶν χαρῶν
        (Δοτικὴ)(τῇ πικρ χαρ)(ταῖς πικραῖς χαραῖς)
        Αἰτιατικὴτὴν πικρὴ χαρὰτὶς πικρὲς χαρὲς
        Κλητικὴὦ πικρὴ χαρὰὦ πικρὲς χαρὲς

        Ὀνομαστικὴτὸ μικρὸ παιδὶτὰ μικρὰ παιδιὰ
        Γενικὴτοῦ μικροῦ παιδιοῦτῶν μικρῶν παιδιῶν
        Αἰτιατικὴτὸ μικρὸ παιδὶτὰ μικρὰ παιδιὰ
        Κλητικὴὦ μικρὸ παιδὶὦ μικρὰ παιδιὰ
        Ἂς μὴ τρομάξει ὁ ἀναγνώστης βλέποντας δοτικὲς πτώσεις (καὶ τὶς ἀντίστοιχες ὑπογεγραμμένες) σὲ αὐτὴν τὴν ἱστοσελίδα. Προφανῶς ἡ δοτικὴ δὲν χρησιμοποιεῖται στὴν δημοτικὴ γλώσσα καὶ κανεὶς δὲν ἐπιθυμεῖ νὰ τὴν ἐπαναφέρει. Ἀλλὰ τὸ πλῆθος ἐκφράσεων ποὺ χρησιμοποιοῦμε καθημερινὰ («δόξα τῷ Θεῷ») καὶ ποὺ περιέχουν δοτικὴ πτώση δικαιολογεῖ τὴν ἀναφορά της. Ἄλλωστε ὁ κανόνας εἶναι τὸ ἴδιο ἁπλὸς ὅσο καὶ ἀπαραβίαστος: τόσο ἡ γενικὴ ὅσο καὶ ἡ δοτικὴ ὅταν τονίζονται παίρνουν περισπωμένη.
        Εἶναι δηλαδὴ ἡ περισπωμένη δείκτης τῆς γενικῆς (καὶ τῆς δοτικῆς). Ἡ περισπωμένη μᾶς ἐπιτρέπει νὰ διευκρινίσουμε τὸ νόημα φράσεων ὅπως: «ἄκουσα ἕναν βοηθὸ λογιστὴ νὰ λέει»/«ἄκουσα ἕναν βοηθὸ λογιστῆ νὰ λέει», στὴν πρώτη περίπτωση πρόκειται γιὰ λογιστὴ ποὺ εἶναι βοηθός, στὴν δεύτερη περίπτωση γιὰ τὸν βοηθὸ ἑνὸς λογιστῆ.
        Στὸ παράδειγμα «ὁ ἐπιμελὴς μαθητὴς» βλέπουμε ὅτι καὶ ἡ ὀνομαστικὴ καὶ ἡ αἰτιατικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τοῦ «ἐπιμελὴς» παίρνουν περισπωμένη. Πρόκειται γιὰ ἐξαίρεση στὸν κανόνα: οἱ πτώσεις τοῦ πληθυντικοῦ ποὺ καταλήγουν σὲ -εῖς παίρνουν περισπωμένη: οἱ συγγραφεῖς, οἱ συγγενεῖς, οἱ δυστυχεῖς, οἱ ἀκριβεῖς, κ.λπ.
        Ἄλλες ἐξαιρέσεις:
        • λέξεις ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα: ἡ γῆ/τῆς γῆς, τὸ φῶς/τοῦ φωτός, τὸ πᾶν/τοῦ παντός, ὁ νοῦς/τοῦ νοῦ, κ.λπ. οἱ ὁποῖες κλίνονται κατὰ τὸ ἀρχαῖο πρότυπο·
        • κύρια ὀνόματα ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα ποὺ καταλήγουν σὲ -ᾶ/-ᾶς, -ῆς, -οῦς (Ἀθηνᾶ, Ναυσικᾶ, Λουκᾶς, Παλαμᾶς, Σκουφᾶς, Ἑρμῆς, Ἡρακλῆς, Θαλῆς, Θεμιστοκλῆς, Μωυσῆς, Περικλῆς, Ἰησοῦς, κ.λπ.).
        Ὅσο γιὰ τὰ ἐπιρρήματα, αὐτὰ παίρνουν ὀξεία ὅταν λήγουν σὲ : παλιά, σιγά, φτηνά, καλά, ἁπλά, εἰδικά, κ.λπ., καὶ περισπωμένη ὅταν λήγουν σὲ -ῶς: ἀκριβῶς, λεπτομερῶς, ποσῶς, γενικῶς, ἀσφαλῶς, κ.λπ.

        Μάθημα 10: Ἡ παραλήγουσα τῶν οὐσιαστικῶν, ἐπιθέτων καὶ ἐπιρρημάτων

        Στὸ τελευταῖο μας μάθημα θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὴν παραλήγουσα τῶν οὐσιαστικῶν, ἐπιθέτων καὶ ἐπιρρημάτων. Ὅπως εἴδαμε καὶ στὸ μάθημα 8 ὅπου ἀσχοληθήκαμε μὲ τὴν παραλήγουσα τῶν ρημάτων, ὁ τόνος ποὺ θὰ βάλουμε σὲ μία παραλήγουσα ἐξαρτᾶται πάντα ἀπὸ τὸ μῆκος τῆς λήγουσας καὶ τῆς παραλήγουσας. Ἐφαρμόζουμε δηλαδὴ τοὺς κανόνες «μακρὸν πρὸ μακροῦ ὀξύνεται» καὶ «μακρὸν πρὸ βραχέος περισπᾶται». Ὅταν οἱ συλλαβὲς περιέχουν ἔψιλον, ὄμικρον, ἦτα, ὠμέγα ἢ διφθόγγους, τότε ξέρουμε κιόλας ἂν εἶναι μακρὲς ἢ βραχεῖες, καὶ ἐφαρμόζουμε ἄμεσα τοὺς δύο αὐτοὺς κανόνες. Τί γίνεται ὅμως ὅταν τὰ φωνήεντά τους εἶναι δίχρονα;
        Τίθεται λοιπὸν τὸ ἐρώτημα: πότε ἕνα α, ιυ στὴν λήγουσα ἢ στὴν παραλήγουσα εἶναι μακρὸ καὶ πότε βραχύ;
        Ἔχουμε καὶ πάλι (ὅπως στὸ μάθημα 8) τέσσερις κανόνες ποὺ καλύπτουν ὅλες τὶς περιπτώσεις:
        1. τὰ α, ι, υ στὴν παραλήγουσα εἶναι πάντα βραχέα: δάσος, κράτος, μύθος, μύτες, ξύλο, ξίφος, ἄνδρες, βράδυ, κ.λπ.
        2. τὰ α, ι, υ, τῆς λήγουσας τῶν ἀρσενικῶν καὶ θηλυκῶν ὀνομάτων εἶναι μακρά: ὡραία («ἡ ὡραία Ἑλένη»), ὁ σωτήρας, ὁ ἀγώνας, τῆς Ἀθήνας, ἡ ὥρα/τῆς ὥρας, ὁ ἐφημεριδοπώλις, ὁ πήχυς, ἡ χρήσις, κ.λπ.
        3. τὸ α τῆς λήγουσας τῶν οὐδετέρων καὶ τῶν ἐπιρρημάτων εἶναι βραχύ: ὡραῖα («τὰ ὡραῖα βιβλία»), τὸ σχῆμα, τὸ σῶμα, κ.λπ.
        4. τὰ ι, υ τῆς λήγουσας τῶν οὐδετέρων εἶναι μακρά: τὸ μαχαίρι, τὸ λουλούδι, τὸ χείλι, τὸ ποτήρι, τὸ θήλυ, κ.λπ.
        Μὲ ἄλλα λόγια ἡ περισπωμένη στὴν παραλήγουσα εἶναι δείκτης τοῦ οὐδέτερου οὐσιαστικοῦ/ἐπιθέτου ἢ τοῦ ἐπιρρήματος: ἡ θεία/τὰ θεῖα, ἡ ὁποία/τὰ ὁποῖα, ἡ Δώρα/τὰ δῶρα, ἡ Γιώτα/τὸ γιῶτα, κ.λπ.

        πηγή:polytoniko

Ακολουθείστε μας στο twitter

Ο Ναός μας εξωτερικά

Κυριακή στην Ενορία - Αφιέρωμα στον Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου & Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών

ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ - Εξωτερικά πλάνα Ναού

Ο ΝΑΟΣ ΜΑΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ (παλαιότερο video)


Θείες Λειτουργίες εβδομάδος

Θείες Λειτουργίες εβδομάδος
Κυριακή 24/3 (Κυριακή της Ορθοδοξίας), Δευτέρα 25/3 (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), Τετάρτη 27/3 (Προηγιασμένη)

Ο Εορτασμός της Φωτοφόρου Σκέπης της Υπ. Θεοτόκου & η Δοξολογία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου

Ο Εορτασμός της Φωτοφόρου Σκέπης της Υπ. Θεοτόκου & η Δοξολογία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ιερά Αγρυπνία για την Παναγία μας την Γοργοϋπήκοο

Η Ιερά Αγρυπνία για την Παναγία μας την Γοργοϋπήκοο
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

H Εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού

H Εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Ο Αγιασμός στα σχολεία της Ενορίας μας, επί τη ενάρξει της νέας σχολικής χρονιάς

Ο Αγιασμός στα σχολεία της Ενορίας μας, επί τη ενάρξει της νέας σχολικής χρονιάς
Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Στιγμές από την Ιερά Αγρυπνία επί τη Εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου

Στιγμές από την Ιερά Αγρυπνία επί τη Εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Tα Εγκώμια της Υπεραγίας Θεοτόκου εις τον Ι. Ν. του Αγίου Αντωνίου στα Κρύα Ιτεών (φωτο-video)

Tα Εγκώμια της Υπεραγίας Θεοτόκου εις τον Ι. Ν. του Αγίου Αντωνίου στα Κρύα Ιτεών (φωτο-video)
Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Με λαμπρότητα, εορτάσθη η Μνήμη του Οσίου πατρός ημών Παναγή Ιερέως του Μπασιά, στην Ενορία μας

Με λαμπρότητα, εορτάσθη η Μνήμη του Οσίου πατρός ημών Παναγή Ιερέως του Μπασιά, στην Ενορία μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Κυριακή του Πάσχα στην Ενορία μας. Η Λαμπροφόρος ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου μας! (φωτο+video)

Κυριακή του Πάσχα στην Ενορία μας. Η Λαμπροφόρος ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου μας! (φωτο+video)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Στιγμιότυπα από την Ακολουθία των Αγίων Παθών στην Ενορία μας

Στιγμιότυπα από την Ακολουθία των Αγίων Παθών στην Ενορία μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.....! - Φωτοστιγμές από την Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου

Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε.....! - Φωτοστιγμές από την Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως στην Ενορία μας (φωτογραφίες)

Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως στην Ενορία μας (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Από τον Εορτασμό του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου στην Ενορία μας (φωτογραφίες)

Από τον Εορτασμό του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου στην Ενορία μας (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην εικόνα για να εμφανισθεί το θέμα

Ένα πραγματικό κόσμημα, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ναού του Αγίου Αντωνίου (φωτογραφίες)

Ένα πραγματικό κόσμημα, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ναού του Αγίου Αντωνίου (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Φωτοστιγμές από την Πανήγυρη του Αγίου Χαραλάμπους

Φωτοστιγμές από την Πανήγυρη του Αγίου Χαραλάμπους
Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Φωτοστιγμές από την Πανήγυρη του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου

Φωτοστιγμές από την Πανήγυρη του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου
Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Στιγμιότυπα από την Εορτή των Θεοφανείων στην Ενορία μας

Στιγμιότυπα από την Εορτή των Θεοφανείων στην Ενορία μας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Επιβλητική και η φετινή Φάτνη, στο προαύλιο του Ναού μας

Επιβλητική και η φετινή Φάτνη, στο προαύλιο του Ναού μας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Συνεχίζεται το έργο της Αγιογραφήσεως εις τον νεόδμητον Ιερόν Ναόν του Αγίου Αντωνίου

Συνεχίζεται το έργο της Αγιογραφήσεως εις τον νεόδμητον Ιερόν Ναόν του Αγίου Αντωνίου
Καντε κλικ στην εικόνα για να εμφανισθεί το θέμα

Εθελοντική αιμοδοσία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 1η Νοεμβρίου 2020 στην Ενορία μας

Εθελοντική αιμοδοσία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 1η Νοεμβρίου 2020 στην Ενορία μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Από την Ιερά Αγρυπνία επί τη Εορτή της Αγίας Ειρήνης, Ηγουμένης της Μονής του Χρυσοβαλάντου

Από την Ιερά Αγρυπνία επί τη Εορτή της Αγίας Ειρήνης, Ηγουμένης της Μονής του Χρυσοβαλάντου
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Απόδοση της Εορτής του Πάσχα στην Ενορία μας (Φωτογραφίες + Video)

Η Απόδοση της Εορτής του Πάσχα στην Ενορία μας (Φωτογραφίες + Video)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Κυριακή Β΄ των Νηστειών στην Ενορία μας

Κυριακή Β΄ των Νηστειών στην Ενορία μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας στην Ενορία μας

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας στην Ενορία μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας τίμησε τη Μνήμη του Αγ.ενδόξου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους του θαυματουργού (φωτογραφίες)

Η Ενορία μας τίμησε τη Μνήμη του Αγ.ενδόξου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους του θαυματουργού (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Ο Μητροπολίτης Κανάγκας στην Ενορία μας

Ο Μητροπολίτης Κανάγκας στην Ενορία μας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η μνήμη τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου στήν Ἱερά Μητρόπολη Πατρῶν

Η μνήμη τοῦ Ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου στήν Ἱερά Μητρόπολη Πατρῶν
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Πανηγυρική Θ. Λειτουργία & κτητορικό Μνημὀσυνο επί τη επετείω 3 ετών από των Εγκαινίων του Ναού μας

Πανηγυρική Θ. Λειτουργία & κτητορικό Μνημὀσυνο επί τη επετείω 3 ετών από των Εγκαινίων του Ναού μας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η προσκυνηματική μας εκδρομή σε Μοναστήρια της Ιεράς Μητροπόλεως Κορίνθου

Η προσκυνηματική μας εκδρομή σε Μοναστήρια της Ιεράς Μητροπόλεως Κορίνθου
Κάντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Τρεις πανέμορφες ημέρες στη Μακεδονία με την Ενορία μας! (φωτογραφίες)

Τρεις πανέμορφες ημέρες στη Μακεδονία με την Ενορία μας! (φωτογραφίες)
Κάντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας στην Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Ακράτας

Η Ενορία μας στην Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Ακράτας
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η προσκυνηματική μας εκδρομή στην Καλαμάτα (φωτουραφίες)

Η προσκυνηματική μας εκδρομή στην Καλαμάτα (φωτουραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η προσκυνηματική μας εκδρομή στο νησί της Κύπρου (φωτογραφίες + videos)

Η προσκυνηματική μας εκδρομή στο νησί της Κύπρου (φωτογραφίες + videos)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας στη Νέα Μάκρη & στο Μήλεσι Αττικής. Προσκύνημα στους Οσίους Εφραίμ & Πορφύριο (Φωτο)

Η Ενορία μας στη Νέα Μάκρη & στο Μήλεσι Αττικής. Προσκύνημα στους Οσίους Εφραίμ & Πορφύριο (Φωτο)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας στο Μοναστήρι του Ομπλού (φωτογραφίες)

Η Ενορία μας στο Μοναστήρι του Ομπλού (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η τελετή της κοπής της Ενοριακής Αγιοβασιλόπιτας για το έτος 2019 (φωτογραφίες)

Η τελετή της κοπής της Ενοριακής Αγιοβασιλόπιτας για το έτος 2019 (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Από την Εορτή των Χριστουγέννων στην Ενορία μας (φωτογραφίες + video)

Από την Εορτή των Χριστουγέννων στην Ενορία μας (φωτογραφίες + video)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Φιλικός αγώνας ποδοσφαίρου των Κατηχητικών μας Ομάδων με την Ενορία Κοιμ. Θεοτόκου Οβρυάς

Φιλικός αγώνας ποδοσφαίρου των Κατηχητικών μας Ομάδων με την Ενορία Κοιμ. Θεοτόκου Οβρυάς
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Το προσκύνημά μας στις Ιερές Μονές Παναγίας Ελώνης, και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Λουκούς. (φωτογρ

Το προσκύνημά μας στις Ιερές Μονές Παναγίας Ελώνης, και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Λουκούς. (φωτογρ
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Μια υπέροχη προσκυνηματική εκδρομή στο νησί του Αγίου Γερασίμου (φωτογραφίες)

Μια υπέροχη προσκυνηματική εκδρομή στο νησί του Αγίου Γερασίμου (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Προσκυνηματική εκδρομή στην Πάρο και στη Νάξο (φωτογραφίες και βίντεο)

Προσκυνηματική εκδρομή στην Πάρο και στη Νάξο (φωτογραφίες και βίντεο)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας στα Άγια Μετέωρα (φωτογραφίες + video)

Η Ενορία μας στα Άγια Μετέωρα (φωτογραφίες + video)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας, στη Βουλγαρία (φωτογραφίες)

Η Ενορία μας, στη Βουλγαρία (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Φωτογραφικό υλικό από τη συμμετοχή μας στο συλλαλητήριο της Αθήνας για τη Μακεδονία μας

Φωτογραφικό υλικό από τη συμμετοχή μας στο συλλαλητήριο της Αθήνας για τη Μακεδονία μας
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Χριστουγεννιάτικη Εκδήλωση των Κατηχητικών μας Ομάδων

Η Χριστουγεννιάτικη Εκδήλωση των Κατηχητικών μας Ομάδων
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Το προσκύνημά μας στην Μεγαλόχαρη της Τήνου (φωτογραφίες)

Το προσκύνημά μας στην Μεγαλόχαρη της Τήνου (φωτογραφίες)
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Η Ενορία μας στην Ι.Μ. Παναγίας της Κορυφής

Η Ενορία μας στην Ι.Μ. Παναγίας της Κορυφής
Καντε κλικ στην εικόνα για να εμφανισθεί το θέμα

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από την Προσκυνηματική μας εκδρομή στους Αγίους Τόπους 2017

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από την Προσκυνηματική μας εκδρομή στους Αγίους Τόπους 2017
Καντε κλικ στην φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Εκδρομή των Κατηχητικών μας ομάδων στα Καλάβρυτα

Εκδρομή των Κατηχητικών μας ομάδων στα Καλάβρυτα
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Λαμπρὰ Ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου στὴν περιοχὴ Κρύα Ἰτεῶν Πατρῶν

Λαμπρὰ Ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου στὴν περιοχὴ Κρύα Ἰτεῶν Πατρῶν
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

Ἐτελέσθησαν τὰ θυρανοίξια στὸν νεόδμητο Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου στὰ Κρύα Ἰτεῶν

Ἐτελέσθησαν τὰ θυρανοίξια στὸν νεόδμητο Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου στὰ Κρύα Ἰτεῶν
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να εμφανισθεί το θέμα

"Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΖΑΛΟΓΓΟΥ" - θεατρική παράσταση Νεανικών Ομάδων (video)

"Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΖΑΛΟΓΓΟΥ" - θεατρική παράσταση Νεανικών Ομάδων (video)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να δείτε το Video

«Πατρο-Κοσμάς ο πρόδρομος του ΄21» - θεατρική παράσταση Νεανικών Ομάδων (video)

«Πατρο-Κοσμάς ο πρόδρομος του ΄21» - θεατρική παράσταση Νεανικών Ομάδων (video)
Καντε κλικ στη φωτογραφία για να δείτε το Video

Τυπικό σωτηρίου έτους 2023

Τυπικό σωτηρίου έτους 2023
Κάντε κλικ επάνω και ενημερωθείτε για τις ακολουθίες της κάθε ημέρας