Ι.Ν. Αγίων Αντωνίου και Χαραλάμπους εις Κρύα Ιτεών Πατρών: Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε´ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Κυριακή 10 Απριλίου 2016

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε´ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

00:26 | |

Δέν θά ὑπάρχει ἀσφαλῶς Χριστιανός Ἕλληνας, ὁ ὁποῖος νά μή γνωρίζει τή μεγάλη ἐκκλησιαστική καί ἐθνική μορφή, τόν ἅγιο ἱερομάρτυρα καί ἐθνομάρτυρα Γρηγόριο τόν Ε΄ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Πασίγνωστοι εἶναι οἱ ἀγῶνες του, οἱ ἐθνικοί καί οἱ ἐκκλησιαστικοί. Συγκλονιστικό καί τό μαρτύριό του. Ἴσως ὅμως πολλοί νά μή γνωρίζουν, ὅτι ὁ ἐθνομάρτυς Γρηγόριος εἶναι καί ἐπισήμως ἀναγνωρισμένος ἀπό τήν Ἐκκλησία μας ἅγιος καί ἑορτάζεται ἡ μνήμη του στίς 10 Ἀπριλίου. Ἄς ἐμπνευσθοῦμε ἀπό τή μεγάλη μορφή, ἡ ὁποία τόσο ἐργάσθηκε, ἀλλά καί μαρτύρησε γιά τήν ἀνάσταση τοῦ γένους καί τή δόξα καί τό μεγαλεῖο τῆς ἁγίας μας Ὀρθοδοξίας.

Κατά τά μαῦρα καί ὁλοσκότεινα χρόνια της σκληρῆς ὑπό τούς Τούρκους δουλείας ἔζησε ὁ Γρηγόριος. Τό 1745 γεννήθηκε. Πατρίδα του ἡ Δημητσάνα. Πιστοί καί εὐσεβεῖς οἱ γονεῖς του. Στήν καρδία τους δυό ὀνόματα εἶχαν τήν πρώτη θέση. Χριστός καί Ἑλλάδα. Ὁ Ἰωάννης Ἀγγελόπουλος — αὐτό ἦταν τό ὄνομα τοῦ πατέρα του — ἕνα πόθο βαθύ εἶχε. Νά μόρφωσει τόν γιό του Γεώργιο — αὐτό ἦταν τό βαπτιστικό ὄνομα τοῦ Γρηγορίου — νά τόν μάθει γράμματα, ἀλλά καί νά τοῦ ἐμφυσήσει τή θερμή πίστη πρός τόν Χριστό, ὥστε νά ἐργασθεῖ τόσο γιά τήν ὑψηλή ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί γιά τήν ἐλευθερία τοῦ ὑποδούλου Ἔθνους. Καί πόση ἦταν ἡ χαρά του καί ἡ ἱκανοποίησή του, ὅταν ἔβλεπε, ὅτι ὁ μικρός Γεώργιος μέρα μέ τήν ἡμέρα διαποτιζόταν καί περισσότερο ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν Κύριο, ἀλλά καί τήν ἀγάπη πρός τήν πατρίδα.

Τά πρῶτα γράμματα τά ἔμαθε ὁ Γεώργιος στήν ἰδιαίτερή του πατρίδα, στήν ὁποία ἄκμαζε περίφημη καί ὀνομαστή Σχολή. Ὅταν ἔφθασε σέ ἡλικία εἴκοσι ἐτῶν, ἦλθε στήν Ἀθήνα, ὅπου πλούτισε περισσότερο τίς γνώσεις του. Ἀργότερα πῆγε στή Σμύρνη, ὅπου σπούδασε στήν ὀνομαστή Εὐαγγελική Σχολή. Παράλληλα μέ τά γράμματα καλλιεργοῦσε καί τήν ἀρετή, ὥστε νά ἀποτελεῖ ἕνα ὡραῖο σύνολο μορφωμένου καί σεμνοῦ νέου, στόν ὁποῖο πολλές ἐλπίδες νά στηρίζουν ὅσοι τόν γνώριζαν. Καί πράγματι πάνω του εἶναι καρφωμένα τά μάτια πολλῶν, οἱ ὁποῖοι περιμένουν νά δοῦν τήν ἐξέλιξή του καί τήν ἐνεργό ἀνάμιξή του στά μεγάλα καί δύσκολα προβλήματα, τά ὁποῖα περίμεναν τή λύση τους.

Καί οἱ ἐλπίδες τους δέν διαψεύσθηκαν. Ὥριμος πλέον στήν ἡλικία ὁ Γεώργιος, ἀφοῦ καλλιέργησε στούς μυστικούς χώρους τῆς καρδίας του τόν πόθο γιά τήν ἱερωσύνη, ἀναχωρεῖ ἀπό τή Σμύρνη καί φθάνει στή Ζάκυνθο. Στή Μονή τῶν Στροφάδων γίνεται μοναχός καί παίρνει τό ὄνομα Γρηγόριος. Ἔπειτα ἀπό λίγο τόν βρίσκουμε στήν Πάτμο, ἀπό ὅπου τόν κάλεσε ὁ Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος καί τόν διόρισε ἀρχιδιάκονο, κι ἔπειτα καί πρωτοσύγκελλό του. Ὅταν ἐκεῖνος ἐξελέγη Οἰκουμενικός Πατριάρχης, ὁ Γρηγόριος τόν διαδέχθηκε στόν μητροπολιτικό θρόνο τῆς Σμύρνης. Σαράντα ἐτῶν εἶναι ὁ Γρηγόριος. Παρουσίασε ὅμως τόση σύνεση, τόση δυναμικότητα, τόσο θάρρος, τόση δραστηριότητα στήν ὑψηλή θέση, στήν ὁποία ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τόν τοποθέτησε, ὥστε δέν εἶναι καθόλου ἀνεξήγητο γιατί ἔπειτα ἀπό δωδεκαετή ἀρχιερατεία ἐκεῖ ἡ Πατριαρχική Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τόν κάλεσε τό ἔτος 1797 νά κράτησει στά στιβαρά του χέρια τό πηδάλιο τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου κατά τά τόσο δύσκολα καί σκοτεινά ἐκεῖνα χρόνια γιά τή ζωή τῶν ὑποδούλων.

Εἴκοσι πέντε χρόνια χρημάτισε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Καί ἀποτέλεσε τό κυριότερο πρόσωπο, γύρω ἀπό τό ὁποῖο ἦταν στραμμένη ἡ προσοχή ὅλων τῶν Ἑλλήνων τόσο ὅσων ζοῦσαν κάτω ἀπό τόν καταθλιπτικό ζυγό τῆς δουλείας, ὅσο κι ἐκείνων πού βρίσκονταν διασκορπισμένοι μακριά ἀπό τήν Ἑλλάδα. Χρόνια γεμάτα ἀγωνίες καί κόπους καί θυσίες καί διωγμούς καί καθημερινό μαρτύριο. Ἐνισχύει τό ὑπόδουλο γένος, κάνει καθημερινά διαβήματα στήν ὑψηλή Πύλη γιά τούς διωγμούς καί τά μαρτύρια τοῦ ποιμνίου του· βοηθᾶ μέ κάθε τρόπο τόν πενόμενο λαό, ἐνισχύει τήν ἐπανάσταση μέ ὅλες του τίς δυνάμεις. Εἶναι ὁ καλός ποιμήν, ὁ ὁποῖος θυσιάζει τή ζωή του γιά χάρη τοῦ ποιμνίου. Ὁ θρόνος του εἶναι σταυρός. Ἀλλά σταυρός τόν ὁποῖο σηκώνει μέ χαρά, ἀφοῦ ὁ δικός του σταυρός θά ἐλαφρώνει τό μαρτύριο τῶν ὑποδούλων. Τρεῖς φορές ἀναγκάζεται νά παραιτηθεῖ ἀπό τό θρόνο του καί νά ἀποσυρθεῖ στό Ἅγιο Ὅρος, ὅπου παρέμεινε συνολικά δεκαοκτώ χρόνια μέσα σέ στερήσεις καί ταλαιπωρίες.

Τό 1818 ἐπανέρχεται γιά τρίτη φορά στήν Πατριαρχία. Τά πράγματα ὅμως εἶναι ἐξαιρετικά δύσκολα. Οἱ Τοῦρκοι τόν ὑποβλέπουν. Τοῦ περιορίζουν τήν ἐξουσία καθημερινά ὅλο καί περισσότερο. Τόν ἀπειλοῦν. Τόν βρίζουν. Ἐκεῖνος ἀγωνίζεται χωρίς διακοπή. Ἐνισχύει τήν ἐπανάσταση. Ἐξαπολύει ἐγκυκλίους. Εἶναι ἕτοιμος νά ὑποστεῖ τό μαρτύριο, ὁποιαδήποτε ὥρα κι ἄν ἔλθει. Ὡς στύλος ἀκλόνητος περιφρονεῖ τή μανία τῶν τυράννων. Ἕνα πόθο ἔχει: νά δεῖ τό ἔθνος ἐλεύθερο. Τί σημασία ἔχει, ἄν γιά τήν ἐλευθερία του θά χρειασθεῖ νά χυθεῖ τό αἷμα του;

1821. Ἡ ἐπανάσταση ἔχει προπαρασκευασθεῖ μέ ἐπιμέλεια. Ὅλες οἱ πληροφορίες πείθουν τήν ὑψηλή Πύλη, ὅτι ἕνας ἀπό τούς κύριους πρωτεργάτες τῆς ἐπαναστάσεως εἶναι ὁ Γρηγόριος. Διαρκῶς κινδυνεύει νά τόν συλλάβουν. Ἔχει ὅμως ἀκόμη καιρό νά φύγει. Τόν προτρέπουν οἱ μεγάλοι. Ἐκεῖνος ἀρνεῖται. Ὁ θάνατός μου, λέει, θά ὠφελήσει περισσότερο, παρά ἡ ζωή μου. Καί ὁ θάνατος δέν θά ἀργήσει νά ἔλθει. Τόν προβλέπει. Εἶναι Κυριακή τῶν Βαΐων. Κάθεται στήν τράπεζα μαζί μέ Συνοδικούς. Σήμερα Κυριακή τῶν Βαΐων, λέει κάποια στιγμή, τρῶμε ψάρια. Ἔπειτα ἀπό λίγες μέρες τά ψάρια θά φᾶνε ἐμᾶς. Προφητεία, ἡ ὁποία ἐπαληθεύτηκε πλήρως. Πάσχα. Λειτουργεῖ γιά τελευταία φορά. Ἐξαϋλωμένη εἶναι ἡ μορφή του. Κοινωνεῖ τά Ἄχραντα Μυστήρια. Μετά τή θεία Λειτουργία τόν συλλαμβάνουν οἱ ἐχθροί. Ἡ σκοτεινή φυλακή δέχεται τό σῶμα του. Τοῦ ζητοῦν νά ἀρνηθεῖ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἐκεῖνος μένει ἀκλόνητος. Τοῦ δίνουν νά φάει. Ἀρνεῖται. Μόλις πρίν λίγο, ἀπαντᾶ, πῆρα θεία καί οὐράνια τροφή. Προσεύχεται διαρκῶς νά γίνει τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Προσεύχονται καί οἱ πιστοί γιά τή σωτηρία τοῦ ποιμενάρχη τους. Ἀλλά ἡ ἀπόφαση τοῦ Σουλτάνου εἶναι νά θανατωθεῖ. Καί μάλιστα τήν ἴδια ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως. Στήν κεντρική πύλη τοῦ Πατριαρχείου ἔγινε ὁ ἀπαγχονισμός. Μέσα στίς βρισιές καί τά ἀναθέματα τῶν δημίων ὁ Πατριάρχης προχωρεῖ στήν ἀγχόνη. Τό σῶμα του ἔπειτα ἀπό λίγο αἰωρεῖται. Ἡ ἁγία ψυχή τοῦ πετᾶ στόν Πλάστη της.

Τό ἅγιο λείψανό του ἔπειτα ἀπό τρεῖς μέρες ρίχνεται στόν Βόσπορο. Περισυλλέγεται ἀπό Χριστιανούς ναυτικούς. Μεταφέρεται στήν Ὄδησσο. Γίνεται μεγαλοπρεπής κηδεία. Κι ἔπειτα ἀπό 50 ἔτη μεταφέρεται στήν Ἑλλάδα καί ἐναποτίθεται στόν Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν. Χιλιάδες πιστοί προσκυνοῦν τόν τάφο του. Εἶναι ὁ μιμητής τοῦ ἀρχιποίμενος Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος «τήν ψυχήν αὐτοῦ ἔθυσεν ὑπέρ τῶν προβάτων». Ὑπάρχει ἐνδοξότερος θάνατος ἀπό αὐτόν;

Ἀπό τό βιβλίο «Ἀπό τή Ζωή τῶν Ἁγίων»

Ἀρχιμ. Γεωργίου Δημοπούλου

πηγή:osotir.org